3. Pułk Lotniczy (1921-1939), jednostka Wojsk Lotniczych Wojska Polskiego.
Organizowanie pułku rozpoczęto w lipcu 1921 roku na lotnisku Ławica pod Poznaniem. Oficerem odpowiedzialnym był płk pil. Aleksander Serednicki. Pierwotnie w jednostce znalazły się: VII. dywizjon wywiadowczy (1., 5. i 10. eskadry wywiadowcze), V. dywizjon myśliwski (13. i 15. eskadry myśliwskie) oraz III. lotniczy batalion uzupełnień. VII. dyonem dowodził kpt pil. Franciszek Wieden, V. dyonem – kpt. pil. Władysław Kralewski, natomiast III. lotniczym batalionem uzupełnień – ppłk pil. Jan Kieżun.
W 1925 roku zmieniono numerację i nazewnictwo polskich dywizjonów i eskadr. VII. dywizjon wywiadowczy stał się I. dywizjonem lotniczym, V. dywizjon myśliwski – III. dywizjonem myśliwskim, 1. eskadra wywiadowcza – 32. eskadrą lotniczą, 5. eskadra wywiadowcza – 31. eskadrą lotniczą, 10. eskadra wywiadowcza – 35. eskadrą lotniczą, 13. eskadra myśliwska – 111. eskadrą myśliwską, natomiast 15. eskadra myśliwska – 112. eskadrą myśliwską. W składzie I. dywizjonu znalazły się 31. i 32. eskadry lotnicze, 35. eskadra wraz ze świeżo zorganizowaną 34. eskadrą lotniczą utworzyły II. dywizjon lotniczy dowodzony przez mjr. obs. Maksymiliana Kowalewskiego. W marcu 1926 roku Departament IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych zadecydował o powołaniu do życia także III. dywizjonu lotniczego i IV. dywizjonu myśliwskiego. Ze względu na braki personalne po dwóch miesiącach dywizjony zostały rozwiązane. W 1928 roku zmieniono numerację eskadr myśliwskich. 111. eskadra została eskadrą 131., natomiast 112. – 132. W tym czasie w pułku powołano do życia dywizjon szkolny, który objął mjr pil. Aleksander Łaguna, a w 1930 roku utworzono stanowisko komendanta Bazy Lotniczej, którym został mjr obs. Karol Friser. Zwiększono też stan samolotów we wszystkich eskadrach z 6 do 10, przemianowując jednocześnie eskadry lotnicze na liniowe. 10 maja 1932 na lotnisku koło Łodzi 3. pułk lotniczy zorganizował obóz szkoleniowy pilotażu silnikowego dla kandydatów z Przysposobienia Wojskowego Lotniczego. Komendantem został kpt. pil. Adam Kropiński. W drugiej połowie następnego roku rozpoczęto organizowanie 133. eskadry myśliwskiej. Miała ona charakter przejściowy, doskonalili się w niej absolwenci Kursu Wyższego Pilotażu przed skierowaniem do 131., bądź 132. eskadry myśliwskiej. Rok później w 3. pułku lotniczym powstała 33. eskadra towarzysząca. Weszła ona w skład II. dywizjonu lotniczego. Jesienią 1936 roku utworzono dwie kolejne eskadry towarzyszące (36. i 39.), wszystkie trzy eskadry tego typu utworzyły IV. dywizjon towarzyszący. Mniej więcej w tym czasie rozwiązana została 133. eskadra myśliwska. Większość personelu skierowano do lwowskiego 6. Pułku Lotniczego, gdzie zamierzano sformować dywizjon myśliwski. W sierpniu 1938 roku pod Środą Wielkopolską powstała Pułkowa Szkoła Pilotażu. W następnym roku, w kwietniu rozwiązano 35. eskadrę liniową i dowództwo II. dywizjonu liniowego. 34. eskadra została przesunięta do I. dywizjonu liniowego.
W czasie mobilizacji sierpniowej 3. Pułk Lotniczy rozformowano, a poszczególne eskadry przydzielono do Armii „Poznań” (131. i 132. eskadry myśliwskie, 34. eskadra przemianowana na „rozpoznawczą” oraz 33. i 39. eskadry przemianowane na „obserwacyjne”), Armii „Łódź” (32. eskadra przemianowana na „rozpoznawczą”) a także Armii „Karpaty” (31. eskadra przemianowana na „rozpoznawczą”). Rozformowano przy okazji 39. eskadrę towarzyszącą, która nie była objęta planem mobilizacyjnym.
3. Pułk Lotniczy – dowódcy;
- płk pil. Aleksander Serednicki (lipiec 1921-marzec 1922);
- ppłk pil. Camillo Perini (kwiecień 1922-kwiecień 1925);
- płk pil. Sergiusz Abżółtowski (maj 1925-czerwiec 1929);
- ppłk pil. Władysław Kalkus (lipiec 1929-sierpień 1933);
- ppłk obs. Edward Karaś (wrzesień 1933-październik 1937);
- ppłk pil. Tadeusz Jarina (listopad 1937-sierpień 1939).
3. Pułk Lotniczy – struktura organizacyjna w 1921 roku (po zorganizowaniu pułku);
VII. dywizjon wywiadowczy
- 1. eskadra wywiadowcza
- 5. eskadra wywiadowcza
- 10. eskadra wywiadowcza
V. dywizjon myśliwski
- 13. eskadra myśliwska
- 15. eskadra myśliwska
III. lotniczy batalion uzupełnień.
3. Pułk Lotniczy – struktura organizacyjna w 1939 roku (przed mobilizacją sierpniową).
I. dywizjon wywiadowczy
- 31. eskadra liniowa
- 32. eskadra liniowa
- 34. eskadra liniowa
III. dywizjon myśliwski
- 131. eskadra myśliwska
- 132. eskadra myśliwska
VI. dywizjon towarzyszący
- 33. eskadra towarzysząca
- 36. eskadra towarzysząca
- 39. eskadra towarzysząca
Pułkowa Szkoła Pilotażu
Przysposobienie Wojskowe Lotnicze w Łodzi
Bibliografia:
Niestrawski Mariusz, 3. pułk lotniczy w okresie dowodzenia ppłk. pil. Władysława Kalkusa, [w:] Aeroplan, r. 2013, nr 2, ss. 36-40.
Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w latach 1918-1939, Warszawa 1989.
Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939, Warszawa 1982.
Mariusz Niestrawski
Znalazłeś błąd? Masz jakieś ciekawe materiały? Chcesz się podzielić zdjęciami? Napisz do nas! redakcja ( at ) infolotnicze.pl |