Karaś Edward

Edward Karaś (1892-1977), pułkownik obserwator Wojska Polskiego.

Urodził się 4 października 1892 roku w Trymile koło Bochni. Ukończył szkołę realną w Krakowie, jako absolwent podjął studia. Od 1912 roku należał do Związku Strzeleckiego. W 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich. Był żołnierzem 2., a później 3. pułku piechoty. Od 15 lutego 1918 roku walczył w składzie II. Korpusu Polskiego w Rosji. Trafił do niewoli niemieckiej, z której zdołał zbiec.

Od 22 czerwca do 1 listopada 1918 roku Edward Karaś służył w oddziale Wojska Polskiego w rejonie Murmańska. 15 marca 1919 roku znalazł się nad Sekwaną, gdzie służył w Armii Polskiej we Francji. Latem 1919 roku w składzie 580. SAL (580. eskadry wywiadowczej Salmsonów) trafił na ziemie polskie. W składzie eskadry uczestniczył w przejmowaniu przez Wojsko Polskie Pomorza Gdańskiego. Później brał udział w walkach na Froncie Litewsko-Białoruskim. W czasie jednego z przelotów zginął dowodzący eskadrą (przemianowaną już na 18. eskadrę wywiadowczą) por. pil. Stanisław Gogoliński, oddział objął po nim por. obs. Edward Karaś. W końcu wojny polsko-bolszewickiej eskadra Karasia zmieniła charakter na myśliwską, a po wojnie uległą scaleniu z 19. eskadrą myśliwską i pod nazwą 18. eskadry myśliwskiej weszła w skład 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. Od 17 czerwca 1922 do 24 maja 1923 roku Karaś był dowódcą 8. eskadry wywiadowczej będącej w składzie 2. Pułku Lotniczego w Krakowie. Następnie, od stycznia 1924 dowodził II. dywizjonem lotniczym 2. Pułku Lotniczego. 15 kwietnia 1925 roku został kwatermistrzem tej jednostki. 10 grudnia 1926 roku objął funkcję dowódcy I. dywizjonu lotniczego w krakowskim pułku. Po niecałych trzech latach, 6 maja 1929 roku mianowano go zastępcą dowódcy. We wrześniu 1933 roku objął komendę nad poznańskim 3. Pułkiem Lotniczym. Pełnił swoje obowiązki do października 1937 roku. Zmarł 18 grudnia 1977 roku. Pochowany jest na cmentarzu komunalnym w Bochni.

Edward Karaś był bez wątpienia typem oficera liniowego. W okresie wojny polsko-bolszewickiej dobrze wywiązywał się z roli obserwatora i dowódcy eskadry, o czym świadczą odznaczenia: Virtuti Militari V klasy oraz cztery Krzyże Walecznych. W okresie pokoju dowodził początkowo eskadrą (na tym szczeblu bez wątpienia posiadane odznaczenia czyniły z niego wzór dla podkomendnych). Stopniowo uzyskiwane doświadczenie umożliwiało mu pełnienie wyższych funkcji dowódczych (dowodził na szczeblu dywizjonu, a później pułku). Karaś nie służył jednak w sztabach, nic nie wiadomo na temat ewentualnego ukończenia przez niego szkół lotniczych i wyższych szkół wojskowych. Wydaje się więc, że stanowisko dowódcy pułku było najwyższym szczeblem, na jakim mógł się sprawdzić.

Lista odznaczeń

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (nr 8105);

• Krzyż Walecznych (czterokrotnie);

• Krzyż Niepodległości;

• Srebrny Krzyż Zasługi;

• Polowa Odznaka Obserwatora (Nr 7).

Jednostki, w których Edward Karaś służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

• 2. pułk piechoty Legionów Polskich;

• 3. pułk piechoty Legionów Polskich;

• II. Korpus Polski w Rosji;

• 580. eskadra SAL;

• 18. eskadra wywiadowcza (później myśliwska) – dowódca;

• 8. eskadra wywiadowcza – dowódca;

• 2. Pułk Lotniczy – dowódca II. dywizjonu, kwatermistrz, dowódca I. dywizjonu, zastępca dowódcy pułku;

• 3. Pułk Lotniczy – dowódca.

Bibliografia
Ku czci poległych lotników, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933.
Wyszukiwarka miejsc spoczynku polskich lotników, hasło: Edward Karaś; [w:] http://niebieskaeskadra.pl/?control=8&id=3983, [dostęp: 21 IV 2013 r., godz. 9:58.]
Zieliński Józef, Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000, Poznań 2001.
Zieliński Józef, Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari, Warszawa-Toruń 2005.

Zdjęcie: Ku czci poległych lotników, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933, s. 199.

Mariusz Niestrawski