Kalkus Władysław

Władysław Kalkus (1892-1945), generał brygady pilot Wojska Polskiego, pełnił obowiązki Dowódcy Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych.

Urodził się 8 czerwca 1892 roku we Lwowie. Rozpoczął tam naukę w gimnazjum klasycznym. Następnie kontynuował ją w gimnazjum klasycznym w Buczaczu. W tej ostatniej miejscowości zdał maturę w 1912 roku. Po zdaniu egzaminu dojrzałości Władysław Kalkus rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Studiów nie ukończył, 1 października 1913 roku rozpoczął służbę wojskową w armii austro-węgierskiej.

W kwietniu 1913 roku Kalkus ukończył oficerską szkołę rezerwy piechoty. 1 sierpnia tego roku został zmobilizowany i przydzielony do 30. pułku piechoty. Walczył na froncie rosyjskim, włoskim i serbskim. Był dwukrotnie ranny. Od 1 listopada 1918 roku uczestniczył w stopniu porucznika w walkach o Lwów. Dowodził kompanią. W końcu listopada zdecydował się przenieść do lotnictwa, otrzymał etat oficera administracyjnego w III. eskadrze lotniczej (późniejszej 7. eskadrze lotniczej). W oddziale służył do końca stycznia 1919 roku, następnie został przeniesiony do I. Niższej Szkoły Pilotów w Krakowie. Placówkę ukończył w styczniu 1920 roku. W trakcie pobytu w szkole awansował na stopień kapitana. Po ukończeniu szkoły przez krótki czas służył w 581. eskadrze, później przeniesiono go do 5. eskadry wywiadowczej. W pierwszych dniach czerwca 1920 roku objął zwierzchnictwo nad tą eskadrą. We wrześniu został dowódcą 17. eskadry wywiadowczej. Z początkiem 1921 roku 17. eskadra została włączona w skład 6. eskadry wywiadowczej, nowym dowódcą 6. eskadry mianowano Kalkusa. Od 5 lipca 1921 roku Władysław Kalkus dowodził II. dywizjonem lotniczym (wkrótce włączonym w skład 2. pułku lotniczego). 25 października powrócił jednak na stanowisko komendanta 6. eskadry wywiadowczej. Od maja do września 1922 roku i później od grudnia 1922 roku do końca lutego 1923 roku w zastępstwie pełnił obowiązki dowódcy II. dywizjonu lotniczego. Od 1 marca 1923 roku odbywał służbę w Centralnych Zakładach Lotniczych. Początkowo był referentem do spraw mobilizacyjnych, później kierownikiem wydziału materiałowego i wreszcie dowódcą eskadry treningowej. W połowie kwietnia 1924 roku już w stopniu majora został przeniesiony do Departamentu IV Żeglugi Powietrznej MSWojsk. Do połowy czerwca pełnił tam różne funkcje. Od 11 września 1926 roku był kierownikiem referatu personalnego w Departamencie IV Lotnictwa MSWojsk. Na początku listopada 1928 roku przeniesiono go na stanowisko zastępcy dowódcy 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. Pełniąc tę funkcję odbył 4-miesięczny kurs w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych.

W lipcu 1929 roku podpułkownik Władysław Kalkus został mianowany dowódcą poznańskiego 3. Pułku Lotniczego. Pozostawał na tym stanowisku do połowy lutego 1933 roku przyczyniając się wydatnie do podwyższenia poziomu wyszkolenia w jednostce. 18 lutego 1933 roku przeniesiono go na stanowisko dowódcy 1. Pułku Lotniczego. W 1934 roku został awansowany na pułkownika. 13 listopada 1935 roku objął zwierzchnictwo nad III. Grupą Aeronautyczną. Po dwóch tygodniach rozpoczął miesięczny Kurs Informacyjny Wyższych Dowódców. W drugiej połowie 1938 roku odbył kurs doszkolenia w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W trakcie operacji zaolziańskiej dowodził polskim lotnictwem przydzielonym Samodzielnej Grupie Operacyjnej „Śląsk”. 19 marca 1939 roku mianowano go generałem brygady, po czterech dniach został wyznaczony na stanowisko pełniącego obowiązki Dowódcy Lotnictwa MSWojsk po zdymisjonowanym gen. bryg. Ludomile Rayskim. Był też wiceprezesem Ligi Obrony Powietrznej Państwa i prezesem krakowskiego Aeroklubu.

Po klęsce wrześniowej Władysław Kalkus ewakuował się przez Rumunię do Francji. Od października 1939 do marca 1940 roku stał na czele polskiego lotnictwa we Francji. Później przez miesiąc pełnił analogiczne stanowisko w Wielkiej Brytanii. Od kwietnia do sierpnia był inspektorem polskich jednostek w RAF. Później był komendantem 18. Operational Training Unit w Bramcote oraz polskim dowódcą w bazie Balackpool. W czasie drugiej wojny światowej czasowo osadzono go w obozie odosobnienia w Rothesay na Wyspie Bute. Władysław Kalkus zmarł 23 lutego 1945 roku w Blackpool.

Władysław Kalkus przeszedł przez wszystkie szczeble dowodzenia w lotnictwie wojskowym II Rzeczypospolitej. Był dowódcą eskadry, dywizjonu, pułku, Grupy Aeronautycznej i ostatecznie objął zwierzchnictwo nad całym polskim lotnictwem. Obok doświadczenia w dowodzeniu warto wskazać na doświadczenie techniczne nabyte w trakcie pobytu w Centralnych Zakładach Lotniczych. W trakcie pełnienia służby odbył szereg kursów, które miały przygotować go do objęcia najważniejszych stanowisko w polskich Wojskach Lotniczych. Nie był jednak absolwentem żadnej wyższej uczelni wojskowej, ani technicznej. Dowodzenie nad polskim lotnictwem przejął w krytycznym momencie, przez kilka miesięcy nie był bowiem w stanie naprawić wieloletnich zaniedbań.

Lista odznaczeń

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari;
  • Order Polonia Restituta IV klasy;
  • Krzyż Walecznych (trzykrotnie);
  • Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie);
  • Polowa Odznaką Pilota (nr 11);
  • Odznaka Pilota;
  • Austro-węgierski Medal Zasługi Wojskowej – Zasługa Chwały „Signum Laudis” (trzykrotnie);
  • Austro-węgierski Krzyż Zasługi Wojskowej z Mieczami (dwukrotnie);
  • Order Gwiazdy Rumunii;
  • Francuska Odznaka Pilota;
  • Włoska Odznaka Pilota;
  • Bułgarska Odznaka Pilota.

Lista jednostek, w których Władysław Kalkus służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

  • 30. pułk piechoty (Austro-Węgry);
  • Obrona Lwowa – dowódca kompanii;
  • III. eskadra lotnicza;
  • 581. eskadra lotnicza;
  • 5. eskadra wywiadowcza;
  • 17. eskadra wywiadowcza;
  • 6. eskadra wywiadowcza;
  • II. dywizjon lotniczy;
  • Centralne Zakłady Lotnicze;
  • 1. Pułk Lotniczy – zastępca dowódcy;
  • III. Grupa Aeronautyczna – dowódca;
  • Samodzielna Grupa Operacyjna „Śląsk” – dowódca lotnictwa;
  • 18. Operational Training Unit – komendant.

Awanse

  • Podporucznik (1913);
  • Porucznik (do 1918);
  • Kapitan (1920);
  • Major (1924);
  • Podpułkownik (1929)
  • Pułkownik (1934);
  • Generał brygady (19 marca 1939).

Bibliografia
Czmur Stefan, Wójcik Waldemar, Generałowie w stalowych mundurach, Warszawa 2003.
Kosk Henryk Piotr, Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny, t. I A-Ł, Pruszków 1998.
Kryska-Karski Tadeusz, Żurakowski Stanisław, Generałowie Polski niepodległej, Warszawa 1991.
Stawecki Piotr, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1934.
Zieliński Józef, Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000, Poznań 2001.

Zdjęcie: Mała Encyklopedia Lotnicza, Warszawa 1938, s. 162.

Mariusz Niestrawski

Znalazłeś błąd? Masz jakieś ciekawe materiały? Chcesz się podzielić zdjęciami? Napisz do nas! redakcja ( at ) infolotnicze.pl

 Więcej informacji na stronie głównej Milipedii