Sergiusz Abżółtowski (1890-1939), pułkownik dyplomowany pilot Wojska Polskiego.
Urodził się 24 czerwca 1890 roku w Merwie (Turkiestan). Kształcił się w Korpusie Kadetów w Sumach. W latach 1907-1910 kontynuował naukę w Michajłowskiej Szkole Artylerii w Petersburgu. Jako absolwent otrzymał przydział do 2. pułku pskowskich dragonów. W październiku 1913 roku mianowano go dowódcą 2. baterii I. dywizjonu konno-górskiej artylerii. W sierpniu 1914 roku został komendantem szkoły podoficerów w tym dywizjonie. 14 września 1914 roku wyruszył z macierzystą jednostką na front. Od grudnia 1915 roku służył w 1. baterii 6. brygady artylerii ciężkiej. Z czasem przeniesiono go do lotnictwa. Służył w charakterze obserwatora w 2. niszczycielskim oddziale lotniczym. Na własną prośbę został skierowany do szkoły pilotażu w Sewastopolu. Szkolił się tam między 11 listopada 1916 a 17 kwietnia 1917 roku. Dowodził 5. niszczycielskim oddziałem lotniczym. Służbę w rosyjskich siłach powietrznych zakończył w stopniu kapitana i z nalotem 82 godzin.
Po rewolucji październikowej Sergiusz Abżółtowski przedostał się przez Syberię, Mandżurię, Japonię, USA i Kanadę do Francji. Początkowo był porucznikiem artylerii w Armii Polskiej we Francji. Następnie odbył teoretyczne szkolenie lotnicze w Dijon oraz kurs pilotażu w Pau. Po przeszkoleniu trafił do Francuskiej Misji Lotniczej przy Naczelnym Dowództwie Armii Polskiej we Francji. Z czasem mianowano go pomocnikiem technicznym dowódcy lotnictwa „Błękitnej Armii”. W kwietniu 1919 roku znalazł się na ziemiach polskich. Przewodniczył Polskiej Wojskowej Misji Zakupów we Francji (detaszowany do Anglii) i we Włoszech. Od 2 stycznia 1920 do 25 lutego 1920 roku stał na czele Szefostwa Lotnictwa. Później mianowano go szefem Sekcji 1 Organizacyjnej w Departamencie III Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych. W czerwcu 1920 roku warunkowo zatwierdzono go w stopniu majora. Po operacji warszawskiej został szefem lotnictwa Frontu Środkowego. W 1922 roku ukończył kurs doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej zostając oficerem Sztabu Generalnego i rozpoczynając pracę w Departamencie IV Żeglugi Powietrznej MSWojsk. Dwa lata później powierzono mu funkcję II inspektora w Departamencie IV i awansowano na podpułkownika. Od maja 1925 do czerwca 1929 roku stał na czele poznańskiego 3. Pułku Lotniczego. Na stanowisku dowódcy zastąpił płk. pil. Camillo Periniego, natomiast sam został zastąpiony przez ppłk. pil. Władysława Kalkusa.
Po odwołaniu z funkcji dowódcy poznańskiego pułku Abżółtowski został przeniesiony w stan spoczynku. Oficjalną przyczyną był brak umiejętności utrzymania dyscypliny w dowodzonej przez niego jednostce. Tak w czynnej służbie, jak i na emeryturze Abżółtowski był płodnym autorem publikacji o tematyce lotniczej. Zajmował się tłumaczeniem regulaminów francuskich, popularyzował radzieckie instrukcje wykorzystania lotnictwa, był jednym z teoretyków użycia polskiego lotnictwa. Sergiusz Abżółtowski zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w trakcie przekraczania niemiecko-radzieckiej linii demarkacyjnej w 1939 roku.
Sergiusz Abżółtowski był nieprzeciętnym oficerem polskiego lotnictwa. Wywodził się z korpusu oficerów artylerii, ale jeszcze na początku pierwszej wojny światowej przeniósł się do sił powietrznych. Dowodził bombowym oddziałem lotniczym. Nad Sekwaną był jednym z nielicznych polskich oficerów w Dowództwie Lotnictwa Armii Polskiej we Francji. W niepodległej Polsce pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji sztabowych. Na początku lat 20-tych uzupełnił swoje wykształcenie stając się oficerem Sztabu Generalnego. Był wybitnym jak na polskie warunki teoretykiem użycia lotnictwa. Mimo tych wszystkich zalet, w 1929 roku Wojsko Polskie zrezygnowało z usług tego oficera, który nie ukończył nawet 40 lat. Nawet jeśli argumenty o braku dyscypliny miały swoje podstawy, to całkowita rezygnacja z doświadczenia i wiedzy Abżółtowskiego była skrajną lekkomyślnością. Usuwanie oficerów pokroju Abżółtowskiego zemściło się na polskim lotnictwie w końcu lat 30-tych, kiedy to stało się jasne, że Wojsko Polskie nie wykształciło spójnej doktryny użycia lotnictwa.
Lista odznaczeń
- Polonia Restituta IV klasy;
- Krzyż Walecznych;
- Złoty Krzyż Zasługi;
- Polowa Odznaka Pilota (nr 3);
- Legia Honorowa V klasy (Francja);
- Krzyż św. Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie).
Jednostki, w których Sergiusz Abżółtowski służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił
- 2. pułk pskowskich dragonów (Imperium Rosyjskie);
- I. dywizjon konno-górski artylerii (Imperium Rosyjskie) – dowódca 2. baterii, a później komendant szkoły podoficerskiej;
- 1. bateria 6. brygady artylerii ciężkiej (Imperium Rosyjskie);
- 2. niszczycielski oddział lotniczy (Imperium Rosyjskie);
- 5. niszczycielski oddział lotniczy (Imperium Rosyjskie);
- Naczelne Dowództwo Armii Polskiej we Francji;
- Polska Wojskowa Misja Zakupów we Francji (oddział detaszowany w Anglii);
- Polska Wojskowa Misja Zakupów we Włoszech;
- Szefostwo Lotnictwa – szef;
- Departament III Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych – szef Sekcji 1 Organizacyjnej;
- Dowództwo Frontu Środkowego – szef lotnictwa;
- Departament IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych – II inspektor;
- 3. Pułk Lotniczy – dowódca.
Bibliografia
Dziennik Personalny, 1920.
Kruszyński Bartosz, Kariery oficerów w II Rzeczypospolitej, Poznań 2011.
Mordawski Hubert, Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920. Narodziny i walka, Wrocław 2009.
Zieliński Józef, Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000, Poznań 2001.
Zdjęcie: Mała encyklopedia lotnicza, Warszawa 1938, s. 2.
Mariusz Niestrawski
Znalazłeś błąd? Masz jakieś ciekawe materiały? Chcesz się podzielić zdjęciami? Napisz do nas! redakcja ( at ) infolotnicze.pl |