de Beaurain Janusz

Janusz de Beaurain (1893-1959), generał brygady obserwator inżynier Wojska Polskiego.

Urodził się 25 grudnia 1893 roku w Warszawie. W 1911 roku ukończył Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców miasta Warszawy i rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Pomyślnie zakończył je w 1914 roku, po czym wstąpił do Legionów Polskich. Początkowo był kanonierem w II. dywizjonie artylerii, brał udział w walkach I. Brygady Legionów Polskich. 3 maja 1915 roku przeniesiono go na stanowisko celowniczego w 5. baterii artylerii. 15 grudnia tego roku został awansowany na chorążego i objął funkcje oficera wywiadowczego i instruktora technicznego w 5. baterii. W marcu 1916 roku mianowano go instruktorem w 1. baterii haubic. 1 maja tego roku otrzymał awans na podporucznika. Czerwiec i lipiec spędził w Hainburgu na kursie obserwatorów balonowych, natomiast od sierpnia do listopada szkolił się na obserwatora lotniczego w Wiener Neustadt. Po ukończeniu kursu trafił do 34. kompanii lotniczej na front włoski. W maju 1917 roku powrócił do Legionów Polskich (otrzymał przydział do 1. pułku artylerii). Próbował zorganizować oddział lotniczy w ramach Legionów, jednakże przeszkodził temu kryzys przysięgowy w lipcu 1917 roku. Po kryzysie został zdemobilizowany.

Janusz de Beaurain osiadł we Lwowie, gdzie 1 września związał się z Polską Organizacją Wojskową. Na początku listopada 1918 roku był w nielicznej grupie polskich lotników, którym udało się zdobyć poaustriackie lotnisko Lewandówka pod Lwowem. Został dowódcą lwowskiej grupy lotniczej. 5 listopada wraz z por. pil. Stefanem Bastyrem wykonał pierwszy lot w historii polskiego lotnictwa. 12 listopada został ranny w trakcie wykonywania zadania w powietrzu. W marcu następnego roku otrzymał awans na kapitana i przydział na szefa sztabu Inspektoratu Wojsk Lotniczych. 21 maja przeniesiono go na stanowisko zastępcy Inspektora Wojsk Lotniczych. Od października 1919 do 31 lipca 1920 roku studiował we Francji na École Supérieure d’Aéronautique. W trakcie pobytu we Francji, 22 maja 1920 roku otrzymał awans na podpułkownika obserwatora. 26 sierpnia powrócił do Polski otrzymując stanowisko kontrolera w Najwyższej Kontroli Wojskowej. Od 10 stycznia 1921 roku znajdował się w dyspozycji szefa Departamentu III Żeglugi Powietrznej MSWojsk. Od 17 lipca przez trzy miesiące pełnił obowiązki szefa departamentu, później został inspektorem w departamencie. 1 lipca 1923 roku awansowano go na pułkownika. Ostatniego dnia miesiąca otrzymał stanowisko zastępcy komendanta Centralnych Zakładów Lotniczych. 18 stycznia 1926 roku rozpoczął prace nad zorganizowaniem Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa. Z dniem 1 lipca 1926 roku został kierownikiem IBTL. Od połowy maja do 31 sierpnia 1927 roku pełnił obowiązki zastępcy szefa Departamentu Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od 1 stycznia do 16 kwietnia 1929 roku szkolił się na Kursie Oficerów Sztabowych Lotnictwa przy Wyższej Szkole Wojennej. 27 kwietnia 1929 roku objął komendę nad I. Grupą Aeronautyczną. Był członkiem komisji lotniczej na konferencje rozbrojeniowe w Genewie w latach 1929, 1932, 1933 i 1935. Od 14 grudnia 1930 roku był słuchaczem ośmiomiesięcznego kursu w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych. W listopadzie 1935 roku otrzymał stanowisko zastępcy dowódcy lotnictwa gen. bryg. Ludomiła Rayskiego. 19 marca 1937 roku sam de Beaurain został awansowany na generała brygady. Po rezygnacji gen. Rayskiego ze stanowiska dowódcy lotnictwa, gen. de Beaurain także podał się w końcu marca 1939 roku do dymisji. Na prośbę p.o. dowódcy lotnictwa gen. Władysława Kalkusa pozostał w dyspozycji szefa Inspektoratu Obrony Powietrznej Państwa gen. Józefa Zająca. 9 września Janusz de Beaurain został przydzielony do Naczelnego Dowództwa Lotnictwa i OPL. 17 września 1939 roku przekroczył granicę z Rumunią. Później udał się do Francji. Tam przez kilka miesięcy pozostawał bez przydziału. W grudniu skierowano go do IV Okręgu Lotniczego jako pomocnika dowódcy do spraw polskiego lotnictwa. Funkcję pełnił do 18 czerwca. Później przez tydzień zajmował się ewakuacją polskich lotników na wybrzeżu śródziemnomorskim. W lipcu 1940 roku przez Oran przedostał się do Wielkiej Brytanii. Okres do stycznia 1942 roku spędził w stanie nieczynnym w obozie odosobnienia Bute na Wyspie Rothesay. Po śmierci gen. Władysława Sikorskiego został powołany do służby czynnej. 1 stycznia 1944 roku został oddany do dyspozycji Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego. 26 kwietnia 1947 roku przeniesiono go do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Przebywał w nim niemal dwa lata. Później osiadł w Edynburgu, gdzie pracował jako mechanik w zakładach przemysłowych. Zmarł w Edynburgu 23 grudnia 1959 roku.

Janusz de Beaurain to jeden z nielicznych legionistów-lotników. Jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej zdobył dyplom inżyniera. Później związał się z Legionami Polskimi. Musiał zdawać sobie sprawę z konieczności utworzenia polskich oddziałów lotniczych, skoro opuścił Legiony odbywając swego rodzaju „staż” w lotnictwie austro-węgierskim. Później powrócił do formacji Józefa Piłsudskiego starając się stworzyć legionowe lotnictwo. Przyczyny natury politycznej uniemożliwiły realizację tego przedsięwzięcia. Mimo demobilizacji de Beaurain nadal po cichu liczył na możliwość odzyskania przez Polskę niepodległości. Tę szansę wykorzystano w listopadzie 1918 roku we Lwowie. Doświadczony obserwator był jednym z najważniejszych polskich lotników we Lwowie w czasie walk o stolicę Galicji. Od 1919 roku pełnił stanowiska w organach centralnych. Bez wątpienia był przygotowywany do objęcia najważniejszych stanowisk w polskim lotnictwie. Oddana służba w Legionach Polskich i w okresie wojny polsko-ukraińskiej bardzo przyspieszyła karierę Janusza de Beaurain. Wraz z usuwaniem z armii kolejnych zasłużonych oficerów lotnictwa rosła pozycja byłych legionistów. W latach trzydziestych de Beaurain stał się numerem 2 w polskim lotnictwie. W tym samym czasie jednak ten zasłużony oficer stracił swoją dawną energię, co bez wątpienia nie pozostało bez wpływu na rozwój polskiego lotnictwa wojskowego.

Lista odznaczeń

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (nr 2558);
  • Order Polonia Restituta III i IV klasy;
  • Krzyż Niepodległości;
  • Krzyż Walecznych (czterokrotnie);
  • Złoty Krzyż Zasługi;
  • Polowa Odznaka Obserwatora (nr 1);
  • Legia Honorowa IV klasy (francuski);
  • Order św. Aleksandra III klasy (bułgarski).

Lista jednostek, w których Janusz de Beaurain służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

  • II. dywizjon artylerii Legionów Polskich;
  • 5. bateria artylerii Legionów Polskich – celowniczy, oficer wywiadowczy, instruktor techniczny;
  • 1. bateria haubic Legionów Polskich – instruktor;
  • 34. kompania lotnicza (Austro-Węgry);
  • 1. pułk artylerii Legionów Polskich;
  • Lwowska grupa lotnicza – dowódca;
  • Inspektorat Wojsk Lotniczych – szef sztabu, zastępca inspektora;
  • Najwyższa Kontrola Wojskowa – kontroler;
  • Centralne Zakłady Lotnicze – zastępca komendanta;
  • Instytut Badań Technicznych Lotnictwa – organizator i kierownik;
  • I. Grupa Aeronautyczna – dowódca;
  • Naczelne Dowództwo Lotnictwa i OPL;
  • IV Okręg Lotniczy (Francja) – pomocnik dowódcy do spraw polskiego lotnictwa;
  • Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia.

Awanse

  • Chorąży (15 grudnia 1915);
  • Podporucznik (1 maja 1916);
  • Porucznik (przed lipcem 1917);
  • Kapitan (marzec 1919);
  • Major (przed majem 1920);
  • Podpułkownik (22 maja 1920);
  • Pułkownik (1 lipca 1923);
  • Generał brygady (19 marca 1937).

Bibliografia
Cygan Wiktor Krzysztof, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny, t. I A-F, Warszawa 2005.
Zieliński Józef, Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari, Warszawa-Toruń 2005.