Stachoń Bolesław

Bolesław Stachoń (1897-1941), pułkownik pilot Wojska Polskiego.

Urodził się 18 maja 1897 roku w Woli Wadowickiej w okolicach Mielca. W 1915 roku ukończył gimnazjum w Dębicy i rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Już jednak 15 października powołano go do armii austro-węgierskiej. Początkowo służył w 17. pułku obrony krajowej, a następnie w 33. pułku obrony krajowej.

W czasie wojny polsko-ukraińskiej Bolesław Stachoń walczył w Galicji Wschodniej (między innymi o Przemyśl). Dowodził kompanią karabinów maszynowych 37. pułku piechoty. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. 18 sierpnia 1920 roku został ciężko ranny w wyniku walk pod Płońskiem. Otrzymał Virtuti Militari V klasy oraz czterokrotnie Krzyż Walecznych. Po zakończeniu działań wojennych na krótko wznowił studia politechniczne, lecz już w 1922 roku powrócił do służby. Ukończył Niższą Szkołę Pilotów w Bydgoszczy oraz Wyższą Szkołę Pilotów w Grudziądzu. 23 lutego 1923 roku został dowódcą 6. eskadry wywiadowczej w 2. Pułku Lotniczym. 20 sierpnia przestał pełnić obowiązki dowódcy. W grudniu tego roku rozpoczął służbę w Centralnych Zakładach Lotniczych. Lata 1925-1926 spędził we Francji, w Polskiej Misji Zakupów. W grudniu 1926 roku został komendantem parku lotniczego 6. Pułku Lotniczego we Lwowie. We wrześniu 1927 roku opuścił Lwów, otrzymał etat w bydgoskiej Centralnej Szkole Podoficerów Pilotów Lotnictwa. W latach 1929-1932 był komendantem Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu. Później został szefem misji lotniczej w Moskwie. W maju 1936 roku mianowano go dowódcą 4. Pułku Lotniczego. Swoje obowiązki pełnił do mobilizacji sierpniowej w 1939 roku, na mocy której 4. Pułk Lotniczy uległ rozwiązaniu.

W kampanii polskiej 1939 roku Bolesław Stachoń dowodził lotnictwem Armii „Pomorze”. „Zasłynął” głównie rozkazem do ataku szturmowego na niemiecką kolumnę pancerną, jaki wydał dowódcy III./4. dywizjonu myśliwskiego kpt. pil. Florianowi Laskowskiemu. Atak zakończył się śmiercią trzech polskich pilotów, zginął między innymi kpt. Laskowski. Nie odnotowano poważniejszych sukcesów. Po klęsce wrześniowej Bolesław Stachoń przedostał się przez Rumunię do Wielkiej Brytanii. Zginął 4 lipca 1941 roku w czasie lotu bojowego 301. dywizjonu bombowego.

Bolesław Stachoń to interesująca postać w lotnictwie wojskowym II Rzeczypospolitej. Lista odznaczeń uzyskanych za lata 1918-1921 wskazuje, że był on gotów do znacznych poświęceń dla sprawy polskiej. Przygodę z lotnictwem Stachoń zaczął dopiero w wolnej Polsce. Warto podkreślić, że nie miał większego doświadczenia w dowodzeniu oddziałami lotniczymi, ledwie pół roku dowodził eskadrą. Mimo braku doświadczenia w 1936 roku powierzono mu odpowiedzialne stanowisko dowódcy pułku, a w 1939 roku jeszcze odpowiedzialniejsze – dowódcy lotnictwa armijnego. Na tym ostatnim stanowisku raczej się nie sprawdził. Jedną decyzją doprowadził do zdziesiątkowania lotników myśliwskich Armii „Pomorze”. Ocena tego oficera wyłącznie przez pryzmat jednego rozkazu byłaby jednak dalece niesprawiedliwa. Trzeba pamiętać o zasługach Stachonia dla szkolenia polskich lotników, w czasie gdy był on ważnym ogniwem kształcenia polskich pilotów w Bydgoszczy i Grudziądzu.

Lista odznaczeń

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari;

• Krzyż Walecznych (czterokrotnie);

• Order Polonia Restituta.

Lista jednostek, w których Bolesław Stachoń służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

• 17. pułk obrony krajowej (Austro-Węgry);

• 33. pułk obrony krajowej (Austro-Węgry);

• 37. pułk piechoty – dowódca kompanii karabinów maszynowych;

• 6. eskadra wywiadowcza – dowódca;

• Centralne Zakłady Lotnicze;

• Polska Misja Zakupów we Francji;

• 6. Pułk Lotniczy – komendant parku lotniczego;

• Centralna Szkoła Podoficerów Pilotów Lotnictwa;

• Lotnicza Szkoła Strzelania i Bombardowania – komendant;

• Misja lotnicza w Moskwie – szef misji;

• 4. Pułk Lotniczy – dowódca;

• Armia „Pomorze” – dowódca lotnictwa armijnego.

Bibliografia
Budziński Robert, Otremba Zbigniew, Z Grudziądza nad Anglię, Gdańsk 2003.
Zieliński Józef, Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000, Poznań 2001.

Mariusz Niestrawski