2. Pułk Lotniczy

2. Pułk Lotniczy (1921-1939), jednostka Wojsk Lotniczych Wojska Polskiego.

Organizowanie Pułku rozpoczęto w lipcu 1921 roku na lotnisku Rakowice koło Krakowa. Oficerem odpowiedzialnym był ppłk pil. Ernest Cieślewski. Pierwotnie w jednostce znalazły się: II. dywizjon wywiadowczy (6. i 14. eskadry wywiadowcze), II. lotniczy batalion uzupełnień oraz II Park Lotniczy. II. dyonem dowodził ppłk pil. Jan Sendorek, II. lotniczym batalionem uzupełnień – ppłk obs. Franciszek Schneider, natomiast II Parkiem Lotniczym – mjr obs. Władysław Toruń.

W maju 1922 roku 2. Pułkowi Lotniczemu podporządkowano organizacyjnie polskie Lotnictwo Morskie (jako „Detaszowany Dyon Lotniczo-Zwiadowczy”). Po trzech miesiącach do II. dywizjonu lotniczego włączono 8. eskadrę wywiadowczą wchodzącą wcześniej w skład 1. Pułku Lotniczego. W 1925 dokonano zmian organizacyjnych w polskim lotnictwie. Zmieniona została numeracja eskadr (przemianowanych na lotnicze) i dywizjonów. II. dywizjon wywiadowczy stał się I. dywizjonem lotniczym, 6. eskadra wywiadowcza – 21. eskadrą lotniczą, 14. eskadra wywiadowcza – 22. eskadrą lotniczą, natomiast 8. eskadra wywiadowcza – 23. eskadrą lotniczą. Sformowano też 24. eskadrę lotniczą, która wraz z 23. eskadrą utworzyła II. dywizjon lotniczy, na czele którego postawiono mjr. pil. Stanisława Ratomskiego. Pierwotnie w krakowskim Pułku znajdowały się wyłącznie eskadry o charakterze rozpoznawczym. Zmieniło się to w lipcu 1928 roku w związku z rozwiązaniem stacjonującego w Lidzie 11. Pułku Myśliwskiego, w miejsce którego utworzono 5. Pułk Lotniczy. 2. Pułk Lotniczy został zasilony dywizjonem myśliwskim z Lidy, oddał jednak w zamian II. dywizjon lotniczy. W Krakowie eskadry myśliwskie przyjęły numery: 121. i 122.

Jesienią 1929 roku w krakowskim Pułku Lotniczym utworzono dywizjon szkolny (z mjr. pil. Juliuszem Gilewiczem na czele). W tym czasie eskadry lotnicze przemianowano na liniowe. W 1932 roku zapoczątkowano szkolenie lotników w lotach nocnych. W tym samym roku utworzona została baza lotnicza, na czele której stanął mjr pil. Jerzy Garbiński. Koniec 1933 i początek 1934 roku przyniósł wzmocnienie pułku o dwie kolejne eskadry (123. eskadrę myśliwską i 24. eskadrę liniową. Personel pochodził z nadwyżek etatowych Pułku. W Krakowie podjęto się też organizacji eskadr towarzyszących. W 1932 roku powołano do istnienia pluton towarzyszący, który po dwóch latach rozrósł się w 26. eskadrę towarzyszącą. Wraz z 24. eskadrą liniową utworzyła ona II. dywizjon liniowy dowodzony przez kpt. obs. Władysława Bohuszewicza. W 1936 roku przy dywizjonie szkolnym zorganizowana została Pułkowa Szkoła Pilotażu. W kolejnym roku powstały dwie kolejne eskadry towarzyszące (23. i 29.). Wszystkie eskadry towarzyszące zgrupowano w II. dywizjonie towarzyszącym, natomiast 24. eskadra liniowa została przeniesiona do I. dywizjonu liniowego. Tym samym zlikwidowano II. dywizjon liniowy.

W operacji zaolziańskiej wzięły udział dwie eskadry liniowe i dwie towarzyszące 2. Pułku Lotniczego. W czasie mobilizacji sierpniowej Pułk rozformowano, a poszczególne eskadry przydzielono do Brygady Bombowej (21. i 22. eskadry, już jako eskadry „bombowe”), Brygady Pościgowej (123. eskadra myśliwska) oraz Armii „Kraków” (121. i 122. eskadry myśliwskie, 24. eskadra przemianowana na „rozpoznawczą”, a także 23. i 26. eskadry przemianowane na „obserwacyjne”). Rozformowano przy okazji 29. eskadrę towarzyszącą, która nie była objęta planem mobilizacyjnym.

2. Pułk Lotniczy – dowódcy;

• ppłk pil. Ernest Cieślewski (lipiec 1921-maj 1923);

• ppłk pil. Jerzy Borejsza (maj 1923-marzec 1924);

• płk pil. Jan Sendorek (kwiecień 1924-maj 1926);

• płk pil. Jan Tarnawa-Malczewski (maj 1926-maj 1929);

• mjr pil. inż. Tadeusz Wereszczyński (lipiec 1929-luty 1931);

• ppłk pil. Edward Lewandowski (luty 1931-marzec 1939);

• ppłk pil. Stanisław Nazarkiewicz (marzec 1939-sierpień 1939).

2. Pułk Lotniczy –  struktura organizacyjna w 1921 roku (po zorganizowaniu pułku);

• II. dywizjon wywiadowczy

• 6. eskadra wywiadowcza

• 14. eskadra wywiadowcza

• II. lotniczy batalion uzupełnień

• II. Park Lotniczy.

 2. Pułk Lotniczy struktura organizacyjna w 1939 roku (przed mobilizacją sierpniową).

I. dywizjon liniowy

• 21. eskadra liniowa

• 22. eskadra liniowa

• 24. eskadra liniowa

II. dywizjon towarzyszący

• 23. eskadra towarzysząca

• 26. eskadra towarzysząca

• 29. eskadra towarzysząca

III. dywizjon myśliwski

• 121. eskadra myśliwska

• 122. eskadra myśliwska

• 123. eskadra myśliwska.

Bibliografia:
Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w latach 1918-1939, Warszawa 1989.
Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939, Warszawa 1982.

Grafika: Odznaka 2 Pułku Lotniczego w Krakowie , praca własna American 1990, Wikimedia Commons.

Mariusz Niestrawski