Buckiewicz Antoni

Antoni Buckiewicz (1887-1954), pułkownik pilot inżynier Wojska Polskiego.

Urodził się 24 maja 1887 roku w majątku Bednarówka na Podolu. Ukończył gimnazjum klasyczne w Kamieńcu. Edukację kontynuował w Glons-Liège (Belgia), gdzie zdobył tytuł inżyniera technologa. Później powrócił do Imperium Rosyjskiego i 5 września 1907 roku rozpoczął służbę w grodzieńskim gwardyjskim pułku huzarów. Po rocznym pobycie w kawalerii i pomyślnym zdaniu egzaminu otrzymał stopień chorążego. 28 lipca 1914 roku powołano go do wojska. Początkowo służył w sztabie, 20 sierpnia został przeniesiony na własną prośbę do 4. pułku huzarów marianopolskich. W charakterze dowódcy plutonu walczył na froncie wschodniopruskim. Za męstwo odznaczono go Krzyżem św. Anny IV klasy, Krzyżem św. Stanisława III klasy oraz promowano na podporucznika. 5 października 1915 roku otrzymał przydział do 7. korpuśnego oddziału lotniczego w charakterze obserwatora. Ukończył Sewastopolską Szkołę Pilotów. W czasie ofensywy Kiereńskiego (lato 1917) służył w 2. oddziale lotniczym, a później w 3. syberyjskim oddziale lotniczym. Dążył do utworzenia polskiego oddziału lotniczego na Ukrainie, jednakże zbliżanie się wojsk niemieckich do Kijowa uniemożliwiło realizację tego przedsięwzięcia.

20 grudnia 1918 roku zgłosił się do Wojska Polskiego, skierowano go do I. lotniczego batalionu uzupełnień w Warszawie. 15 stycznia następnego roku otrzymał przydział do 11. eskadry lotniczej (późniejszej 11. eskadry wywiadowczej), a w następnym miesiącu w stopniu rotmistrza został dowódcą oddziału. 7 kwietnia 1919 roku wraz z eskadrą został skierowany na Front Litewsko-Białoruski, jesień i zimę spędził natomiast na Froncie Mazowieckim. Opracowując instrukcję „Służba lotnicza w polu” Buckiewicz stworzył zalążek polskiego regulaminu lotnictwa. Na początku 1920 roku Buckiewicz przekazał dowodzenie nad 11. eskadrą por. obs. Tytusowi Karpińskiemu, podczas gdy sam objął wyższe stanowisko dowódcy IV. grupy lotniczej na Froncie Pomorskim. Dwa miesiące później otrzymał przeniesienie na dowódcę I. wielkopolskiej grupy lotniczej (późniejszego VII. dywizjonu lotniczego), jednocześnie był szefem lotnictwa Frontu Południowego. W czasie operacji warszawskiej był szefem lotnictwa 2. Armii. 20 października otrzymał awans na podpułkownika. Po trzynastu miesiącach, 22 listopada 1921 roku rozpoczął pracę na stanowisku komendanta Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych w Toruniu. 11 marca 1922 roku zastąpił Camillo Periniego na stanowisku dowódcy 1. Pułku Lotniczego, jednakże zatwierdzono go na tym stanowisku dopiero 10 kwietnia 1925 roku. W międzyczasie 14 września 1922 roku został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, a 2 kwietnia 1924 roku otrzymał awans na pułkownika.

Po zamachu majowym przekazał obowiązki dowódcy 1. Pułku Lotniczego płk. pil. Janowi Sendorkowi, a sam został mianowany Inspektorem Lotnictwa. W 1928 roku przeniesiono go na emeryturę. Po wybuchu drugiej wojny światowej zgłosił się do służby w lotnictwie. Przez Rumunię dotarł do Francji. Zajmował stanowisko w sztabie Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego i w Trybunale Oficerskim. Po zakończeniu drugiej wojny światowej wyemigrował do Kanady, pracował na własnej farmie. Później mieszkał w Ottawie i Montrealu. Antoni Buckiewicz zmarł 26 maja 1954 roku.

Antoni Buckiewicz to jeden z tych doświadczonych oficerów lotnictwa, którzy nie zrobili oszałamiającej kariery w Wojsku Polskim. W wojnie o polskie granice dowodził eskadrą i dywizjonem. Ofiarna służba w latach 1919-1920 zaowocowała wyznaczeniem Antoniego Buckiewicza na odpowiedzialne stanowiska komendanta Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych, a później dowódcy 1. Pułku lotniczego. Po zamachu majowym został jednak zepchnięty w cień, a później odesłany na przedwczesną emeryturę. Wojsko Polskie straciło nie tylko doświadczonego lotnika, ale także teoretyka użycia lotnictwa, który jako jeden z pierwszych oficerów próbował oprzeć działania polskich sił powietrznych na tymczasowym regulaminie.

Lista odznaczeń

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (nr 8084);

• Komandoria Krzyża Orderu Korony Rumunii;

• Francuska odznaka pilota;

• Włoska odznaka pilota;

• Rosyjski Krzyż św. Anny IV klasy;

• Rosyjski Krzyż św. Stanisława III klasy.

Lista jednostek, w których Antoni Buckiewicz służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

• grodzieński gwardyjski pułk huzarów (Cesarstwo Rosyjskie);

• 4. pułk huzarów marianopolskich (Cesarstwo Rosyjskie);

• 7. korpuśny oddział lotniczy (Cesarstwo Rosyjskie);

• 2. oddział lotniczy (Cesarstwo Rosyjskie);

• 3. syberyjski oddział lotniczy (Cesarstwo Rosyjskie);

• I. lotniczy batalion uzupełnień;

• 11. eskadra lotnicza – pilot, a później dowódca;

• IV. grupa lotnicza – dowódca;

• I. wielkopolska eskadra lotnicza – dowódca;

• 2. Armia – szef lotnictwa;

• Oficerska Szkoła Obserwatorów Lotniczych – komendant;

• 1. Pułk lotniczy – dowódca;

• Inspektor Lotnictwa;

• Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego;

• Trybunał Oficerski.

Awanse

• Chorąży (1908);

• Podporucznik (1914 lub 1915);

• Rotmistrz (przed 1919);

• Podpułkownik (20 października 1920);

• Pułkownik (2 kwietnia 1924).

Bibliografia

Ku czci poległych lotników. Księga Pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933.
Zieliński Józef, Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000, Poznań 2001.
Zieliński Józef, Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari 1919-1920, Warszawa-Toruń 2005.

Zdjęcie: Ku czci poległych lotników. Księga Pamiątkowa, Warszawa 1933, s. 129.

Mariusz Niestrawski