Domes Augustyn

Augustyn Domes (1895-1969), podpułkownik pilot Wojska Polskiego.

Urodził się 8 kwietnia 1895 roku w Jarosławiu (województwo lwowskie). Uczęszczał do szkół w mieście urodzenia oraz w Przemyślu. W 1912 roku został absolwentem wojskowej szkoły realnej w Kismarton na Węgrzech. Później kształcił się w Wojskowej Akademii im. Marii Teresy w Wiener Neustadt. W 1915 roku w stopniu podporucznika opuścił mury uczelni. Otrzymał przydział do 32. pułku piechoty obrony krajowej. Od 1 maja 1915 roku przez równo dwa lata służył na froncie rosyjskim. Później, do 1 lipca 1917 roku uczył się w Szkole Obserwatorów w Wiener Neustadt. Służył w 5. kompanii lotniczej na froncie włoskim. Ukończył kurs pilotażu, po czym został dowódcą 43. kompanii lotniczej (myśliwskiej).

W armii austro-węgierskiej Augustyn Domes pozostał do 1 listopada 1918 roku (w tym czasie wykonał 96 lotów bojowych), następnie zgłosił się do Wojska Polskiego. Od 1 maja 1919 do 20 kwietnia 1920 roku pełnił funkcję szefa pilotażu w krakowskiej I. Niższej Szkole Pilotów. Następnego dnia na czele 1. eskadry wywiadowczej wyruszył na front polsko-bolszewicki. W okresie wojny awansowano go na kapitana. Dowódcą 1. eskadry pozostał do późnej jesieni 1921 roku. Od 15 grudnia tego roku był szefem pilotażu w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu. Na początku kwietnia 1924 roku otrzymał awans na majora. 12 czerwca tego roku opuścił Grudziądz i przeniósł się do Warszawy na stanowisko szefa działu w Departamencie IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych. W ostatniej dekadzie października 1926 roku został przeniesiony do Krakowa, gdzie został zastępcą dowódcy 2. Pułku Lotniczego. W krakowskim pułku spędził ponad 2 lata. W końcu grudnia 1928 roku opuścił stanowisko, a po 5 miesiącach mianowano go (już jako podpułkownika) dowódcą 6. Pułku Lotniczego we Lwowie. W kwietniu 1934 roku opuścił szeregi armii i rozpoczął pracę w Ministerstwie Komunikacji. W trakcie II wojny światowej przedostał się na Zachód. Po wojnie nie zdecydował się na powrót do Polski, lecz zamieszkał w Wiedniu. Zmarł 18 października 1969 roku.

Augustyn Domes był doświadczonym pilotem. Co prawda służbę w powietrzu zaczął dopiero w trakcie pierwszej wojny światowej, lecz uczestniczył w walkach nad trudnym dla lotników frontem włoskim. W czasie „wielkiej wojny” dowodził oddziałem myśliwskim. Tego zaszczytu dostąpiło niewielu Polaków w armiach zaborczych (Polacy jeśli stawali na czele eskadr, to były to niemal wyłącznie oddziały lotnicze rozpoznawcze – współpracy z piechotą, czy współpracy z artylerią). W niepodległej Polsce ceniono przede wszystkim umiejętności pilotażu Augustyna Domesa, dlatego uczyniono go szefem pilotażu w Krakowie, a później w Grudziądzu. Domes służył też przez pewien czas w organach centralnych. Nie dowodził co prawda dywizjonem, lecz przeszło 2 lata był zastępcą dowódcy 2. Pułku Lotniczego. Ułatwiło mu to później właściwe pełnienie funkcji dowódcy 6. Pułku Lotniczego. W 1934 roku zdecydował się na przejście do lotnictwa cywilnego. Wojsko Polskie straciło wtedy doświadczonego i wartościowego pilota.

Lista odznaczeń

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (nr 8086);

• Krzyż Walecznych;

• Złoty Krzyż Zasługi;

• Medal za Wojnę 1918-1921;

• Medal X-lecia Odzyskania Niepodległości;

• Polowa Odznaka Pilota (nr 10).

Lista jednostek, w których Augustyn Domes służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

• 32. pułk piechoty obrony krajowej (Austro-Węgry);

• 5. kompania lotnicza (Austro-Węgry);

• 43. myśliwska kompania lotnicza (Austro-Węgry);

• I. Niższa Szkoła Pilotów – szef pilotażu;

• 1. eskadra wywiadowcza – dowódca;

• Wyższa Szkoła Pilotów – szef pilotażu;

• Departament IV Żeglugi Powietrznej MSWojsk;

• Departament Lotnictwa MSWojsk;

• 2. Pułk Lotniczy – zastępca dowódcy;

• 6. Pułk Lotniczy – dowódca;

• Ministerstwo Komuniacji.

Bibliografia
Goworek Tomasz, Pierwsze samoloty myśliwskie lotnictwa polskiego, Warszawa 1991.
Zieliński Józef, Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000, Poznań 2001.
Zieliński Józef, Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari, Warszawa-Toruń 2005.

Zdjęcie via Mariusz Niestrawski via Rafał Wilczkowski

Mariusz Niestrawski