Messerschmitt Bf 109 D

Messerschmitt Bf 109 D to kolejna wersja produkcyjna samolotu Bf 109.

Messerschmitt Bf 109 D (określany też jako D-1) był jednomiejscowym samolotem myśliwskim w układzie dolnopłata o konstrukcji całkowicie metalowej. Samolot posiadał chowane podwozie z kółkiem ogonowym, a także zakrytą kabinę pilota. Do napędu służył jeden silnik rzędowy Junkers Jumo 210 Da o mocy maksymalnej 515 kW (700 KM). Samolot posiadał trzyłopatowe metalowe śmigło. Uzbrojenie Bf 109 D składało się z czterech karabinów maszynowych MG 17 kal. 7,92 mm umieszczonych po dwa w kadłubie nad silnikiem i w skrzydłach. Zapas amunicji wynosił w sumie 1000 nabojów na km-y kadłubowe i 840 na te umieszczone w skrzydłach. Samolot posiadał radiostację FuG VII z jednolinkową anteną.

Messerschmitt Bf 109 D mimo iż z linii produkcyjnych bardzo szybko wyparł wersję „C” to specjalnie się od niej nie różnił. Samolot ten był raczej wynikiem dotychczasowych prac rozwojowych. Początkowo miał on być wyposażony w nowy silnik Daimler Benz DB 601, jednak wobec opóźnień w programie rozwojowym Luftwaffe zmuszona była do poszukiwania rozwiązań zastępczych. Wobec tego postanowiono wykorzystać dostępne już silniki Jumo 210 D, szybko je później zastępując w trakcie produkcji nieco silniejszymi Jumo 210 Da. Motory te były słabsze od stosowanych w Bf 109 C Junkersów Jumo 210 G, jednak odznaczały się większą niezawodnością. W toku eksploatacji dla dalszego podniesienia osiągów w większości samolotów zmieniono kolektory spalin na zbliżone do tych używanych przy silnikach DB, co dodało około 10 km/h. Zmianie uległo też kółko ogonowe którego konstrukcja uległa uproszczeniu. Uzbrojenie samolotów Messerschmitt Bf 109 D pozostawiono bez zmian względem wersji C-1 i składało się z 4 karabinów maszynowych. Na maszynach tego typu prowadzono próby i badania różnych urządzeń i broni – m.in. karabinów maszynowych MG 131, zmodernizowanych MG 17, działek MG FF/M, elektrycznych nocnych celowników lunetkowych czy refleksyjnych celowników Revi C/12c.

Produkcję wersji Messerschmitt Bf 109 D prowadzono od wiosny do końca 1938 roku w zakładach Focke-Wulf, Erla, Fieseler, Arado i AGO. . W sumie wyprodukowano około 610 egzemplarzy z których kilka wzięło udział jeszcze w wojnie domowej w Hiszpanii w ramach Legionu Kondor.

Samoloty Messerschmitt Bf 109 D brały udział w kampanii polskiej w 1939 roku, były na stanie I./JG 21 operującego z lotnisk Gutenfeld i Jesau (39 sztuk z czego 37 sprawnych w momencie wybuchu wojny) oraz I./ZG 2 – lotnisko Gross-Stein i Oppeln (45 na 45 sprawnych). Na przełomie 1939 i 1940 roku wersja Bf 109 D została zastąpiona wersją E, w szkołach lotniczych maszyny dosłużyły do roku 1942.

Dziesięć samolotów Messerschmitt Bf 109 D kupiła Szwajcaria, karabiny maszynowe kalibru 7,92 zastąpiono karabinami o kalibrze 7,45 stosowanymi w armii szwajcarskiej z zapasem amunicji 418 na lufę.

Messerschmitt Bf 109 D – dane techniczne

Jednostki w których używano samolotów Messerschmitt Bf 109 D w trakcie kampanii polskiej 1939 roku.

• Jagdgeschwader 21 – 39 sztuk

• Zerstörergeschwader 2 – 45 sztuk

Bibliografia

Cynk Jerzy, Wrzesień 1939. Siły Lotnicze Polski i Niemiec, Warszawa 1989.
Ledwoch Janusz, Skupiewski Adam, Messerschmitt Bf 109, Warszawa 1994.
Lynn Ritger,  The Messerschmitt Bf 109, Part. 1,  Sam Publications 2005.
Karlheinz Kens, H.J. Nowarra, Die Deutsche Flugzeuge 1033-1945,  Munchen 1972.
Michulec Robert, Messerschmitt Me 109. cz. I, Warszawa 1997.
Murawski M., Samoloty Luftwaffe 1933-1945, Tom II, Warszawa 1997.
Nowarra H. J., Deutsche Jagdflugzeuge 1915-1945, Dörfler Zeitgeschichte 1985.

Zdjęcie: Bundesarchiv, Bild 101I-379-0015-18 / Rübelt / CC-BY-SA

Paweł Lach, Wojciech Sługocki