Fragment hymnu U.S. Army Air Force brzmi : We live in fame or go down in flame czyli ,,Żyjemy w sławie lub spadamy w płomieniach”. Ten jeden z wersów hymnu U.S. Air Force brutalnie, lecz dosadnie oddaje to, jak wyglądało ówczesne, lotnicze życie tych najczęściej 20-kilkulatków. Lotnicy 15. Armii Powietrznej Stanów Zjednoczonych (15. USAAF) nie stanowili wyjątku od tej reguły. Na co dzień otaczani chwałą, często jednak ich życie kończyło się okrutną śmiercią we własnych samolotach, zamienionych w małe piekło…
Wykorzystanie baz znajdujących się nad Morzem Śródziemnym nie było pomysłem powstałym po zajęciu Sycylii przez Aliantów w sierpniu 1943 r. Już wcześniej dostrzegano możliwości i korzyści jakie niosło wykorzystanie lotnictwa strategicznego działającego z tego terenu. Operowanie z tej strefy pozwoliłoby na objęcie zasięgiem działania lotnictwa strategicznego Europy środkowo-wschodniej i ostateczne rozbicie sił państw Osi na Półwyspie Apenińskim. Po udanej, odbywającej się w dniach 10 lipca – 17 sierpnia 1943 r. operacji Husky, czyli lądowania Aliantów na Sycylii ulokowanie lotnictwa na tzw. włoskim bucie stawało się coraz bardziej realne. 3 września 1943 r. rozpoczął się marsz na Włochy. W tym dniu brytyjska 8. Armia wylądowała w Reggio di Calabria, a następnie 9 września 1943 r. znalazła się w Tarencie. Wtedy też Salerno zostało zaatakowane przez amerykańską 5. Armię. Marsz na północ był błyskawiczny, już 22 września 1943 r. brytyjska 8. Armia zajęła Bari – jeden z najważniejszych włoskich portów. 27 września 1943 r. opanowała ona Foggię i jej okolicę wraz z mającymi niebagatelne znaczenie strategiczne lotniskami. Upadek Neapolu pod naporem amerykańskiej 5. Armii 1 października 1943 r. stanowił zamknięcie pierwszego etapu kampanii włoskiej1. Wykorzystując port znajdujący się w Bari uczyniono z miasta główny ośrodek zaopatrzenia sił alianckich. To on właśnie stał się głównym miejscem transportowym dla personelu i sprzętu formowanej nowej 15. Armii Powietrznej Stanów Zjednoczonych.
Powstała ona w efekcie postanowień konferencji w Casablance, by wzmocnić tzw. kombinowaną ofensywę bombową. Celem nowej strategicznej armii lotniczej było operowanie z baz we Włoszech na obszarach, które były poza zasięgiem amerykańskiego lotnictwa stacjonującego w Wielkiej Brytanii. Rodowód 15. USAAF wywodził się ze sformowanej 20 sierpnia 1942 r. w Bolling Field z 12. USAAF. W czasie gdy powstawała w Wielkiej Brytanii opracowywano plany inwazji na Afrykę Północną. Większość jej oddziałów stanowiły jednostki, wydzielone z 8. USAAF znajdującej się w Anglii. Tak więc pierwszym terenem działań 15. USAAF był obszar Morza Śródziemnego. Pierwszym dowódcą sił powietrznych w Afryce Północnej został wyznaczony Lt. Gen. (Gen. Por.- przyp. aut.) James H. Doolittle, słynny amerykański pilot i dowódca, wsławiony rajdem na Tokio w kwietniu 1942 r. 1 listopada 1943 r. utworzono w stolicy Tunezji Tunisie 15. USAAF, a dowództwo powierzono wspomnianemu Lt. Gen. Jamesowi H. Doolittle. Tam sformowano również sztab armii, który stacjonował tam do 1 grudnia. Tego dnia przebazowano go do Bari, gdzie pozostał do 15 września 1945 r.2. Bohaterowi znad Tokio nie dane było długo dowodzić 15. USAF, bowiem po reorganizacji w grudniu 1943 r. Lt. Gen. James H. Doolittle musiał objąć stanowisko dowódcy 8. Armii Powietrznej w Wielkiej Brytanii. Jego następcą został 3 stycznia 1944 r. Mjr Gen. (Generał Major – przyp. aut.) Nathan F. Twining. Funkcję tą pełnił już do końca wojny. Do 15. USAAF zostało przekazane 11 grup lotniczych z 12. USAAF.
W ich skład wchodziło:
– 6 grup bombowych (dalej ang. Bomb Group- B.G.) wyposażonych w słynne ciężkie samoloty bombowe Boeing B-17 Flying Fortress (4 grupy) i Consolidated B-24 Liberator (2 grupy). Ich przeznaczeniem były loty wymagające działań o dużym zasięgu,
– 3 grupy myśliwskie (dalej ang. Fight Group- F.G.), wyposażone w samoloty myśliwskie dalekiego zasięgu Lockheed P-38 Lightning,
– 4. F.G. uzbrojona w jednomiejscowe samoloty myśliwsko-szturmowe Republic P-47 Thunderbolt,
– 68. Grupa Rozpoznawcza (Reconnaissance Group – R.G.).
W dalszym toku rozwoju 15. USAAF wzbogaciła się o
– 5. Skrzydło Bombowe (dalej ang. Bomb Wing- B.W.), składające się z czterech grup Boeingów B-17,
– 42. B.W. wyekwipowane w średnie samoloty bombowe Martin B-26 Marauder,
– 47. B.W z dwoma grupami ciężkich samolotów bombowych Consolidated B 24 Liberator.
Skład ten szybko uległ zmianie, 47. B.W. przeistoczono w formację dalekiego zasięgu, a grupy bombowe wchodzące w jego skład wróciły do 12. USAAF. Ten sam los spotkał 42. B.W. wraz ze wszystkimi grupami należącymi do niego. Po pierwszym tygodniu listopada 1943 r. 15. USAAF liczba jej personelu wynosiła 3624 oficerów i 16875 żołnierzy oraz 931 samoloty3. Tyle wynosił stan wyjściowy, który planowano znacznie powiększyć wraz ze świeżymi dostawami nowych samolotów przybywających ze Stanów Zjednoczonych. W efekcie miało powstać 15 nowych grup bombowych i 3 myśliwskie. Dzięki dostawom powstały do końca grudnia 449., 450., 451., 454., 455., 456. grupy bombowe. Resztę utworzono w styczniu 1944 r.4. Nie stało się to jednak w Afryce Północnej, lecz we Włoszech, gdzie od 11 listopada 1943 r. zaczęto przerzucać jednostki. Pierwsze było 47. B.W., które przybyło do San Pancrazio. 5. B.W. rozlokowało się w Foggii, a na okalających ją lotniskach zainstalowały się 301. B.G. w Cerignoli, 2. B.G. w Amendoli, 99, B.G. w Tortorelli, 97. B.G. w Cerignoli. Razem z grupami bombowymi do Włoch przybyły jednostki myśliwskie.
15. USAAF osiągnęła swój ostateczny kształt do wiosny 1944 r. W lutym szeregi 15. USAAF uzupełniło 304. B.W., którego sztab lądował w Cerignoli. Grupy należące do niego obrały następujące lotniska: 454. w Orvieto, 455. w San Giovanni, 456. w Stornara, oraz 459. B.G. w Giulia. W następnym miesiącu formowało się 55. B.W., w skład którego wchodziły cztery grupy- 460. z siedzibą w Spinazolli, 461.w Toretto, a grupy 464. i 465. w Pantanella. Sztab 55. B.W. operował ze Spinazolli. Ostatnim, jakie powstało było 49. Skrzydło Bombowe. Sztab tego skrzydła znajdował się w Castellucio. Na tle innych wyróżniało się tym, że składało się w większości z grup przejętych z innych skrzydeł bombowych. Do takich należały 451. (lotnisko w Castellucio) i 461. B.G., pochodzące kolejno z 47. i 55. B.W. W skład 49. B.W. wchodziła jeszcze 484. B.G. bazująca w Toretto.
To nie był koniec uzupełnień. Pod koniec marca 1944 r., 5. B.W. zostało wzmocnione o 463. B.G., która zajęła lotnisko Celone, niedaleko Foggi. Niedługo później, bo 12 kwietnia 1944 r. dołączyła do niej na lotnisku Tortorella 483. B.G.. Grupy myśliwskie, które miały zapewnić osłonę zostały oddelegowane w kwietniu 1944 r. do 15. USAAF ze wspomnianej 12. USAAF. Były to 31. oraz 52. F.G., wyposażone w nowoczesne samoloty myśliwskie North American P-51 Mustang. Wraz z 332. F.G. utworzyły one 306. F.W.. Razem ze 305. F.W. utworzyło ono XV Dowództwo Myśliwskie (ang. Fighter Command – przyp. aut.), którego dowódcą został Brig. Gen. (Gen. Bryg.- przyp. aut.) Dean C. Strother. Obydwa Skrzydła – 305. i 306. zostały wzmocnione, pierwsze o 3 grupy Lockheed P-38 Lightning, a drugie o 4 grupy słynnych ,,Cadillaców przestworzy”5. Uzupełnieniem 15. USAAF były trzy oddziały specjalne: 885. Eskadra Bombowa do zadań specjalnych (ang. 885. Bomb Squadron Special, w skrócie 885. B.S.S. przyp. aut.), 154. Eskadra Meteorologiczna (ang. 154. Weather Recon Squadron, w skrócie 154. W.R.S. – przyp. aut.) stacjonująca w Bari od 12 maja 1944 r. Całości dopełniała 5. Grupa Rozpoznania Fotograficznego (ang. 5. Photo Group Recon, w skrócie 5. P.G.R.– przyp. aut.). wraz z wchodzącą w jej skład 15. Eskadrą Rozpoznania Fotograficznego (dalej ang. 15. Photo Recon Squadron, w skrócie 15. P.R.S. – przyp. aut.). Gdy organizacyjnie wszystko było już gotowe, należało określić cele. Stało się to 8 czerwca 1944 r. gdy wydano dyrektywę dla amerykańskiego lotnictwa strategicznego. Jej treść brzmiała następująco: 15. Flocie Powietrznej należy przydzielić rafinerie ropy naftowej w Ploesti6, Wiedniu i Budapeszcie oraz zakłady produkcji paliw syntetycznych na Śląsku, w Polsce i Okręgu Sudety, jak Brüx, Oświęcim, Blachownia – Północ, Blachownia – Południe i Zdzieszowice7.
W trakcie działań wojennych do głównej puli w/w obiektów przeznaczonych do zniszczenia dodano różnego rodzaju fabryki, przemysł ciężki i ważne węzły kolejowe. Jednak to przemysł paliwowy zawsze miał pierwszorzędne znaczenie. W ciągu osiemnastu miesięcy działalności, 15. USAAF zniszczyła połowę całej produkcji ropy naftowej w Europie, zrzucając łącznie 303 842 ton bomb na cele wroga w dwunastu krajach . Pomimo tego, że 15. USAAF posiadała mniej grup bombowych niż jej ,,starsza siostra”, czyli stacjonująca w Wielkiej Brytanii 8. USAAF, to nie ustępowała jej po żadnym względem.
Warto dodać, że aż do uzyskania całkowitej przewagi w powietrzu mechanicy i ekipa naziemna 15. USAAF borykali się z niedoborem części zamiennych i narzędzi służących do naprawy. Było to spowodowane atakami samolotów Luftwaffe i łodzi podwodnych Kriegsmarine na okręty płynące z zaopatrzeniem. Powodowało to, że personel techniczny musiał wznosić się na szczyty pomysłowości i często improwizować, by naprawić samoloty bombowe na czas8.
Stan liczebny 15. USAAF ciągle się zmieniał. W lutym 1944 r., czyli w okresie, gdy nowe jednostki wciąż uzupełniały jej szeregi liczba samolotów oscylowała ok. 500 sztuk9. Już po czterech miesiącach liczba ta wzrosła do 741 samolotów bombowych oraz 341 myśliwców, by we wrześniu 1944 r. liczba samolotów bombowych osiągnęła poziom 1016, a samolotów myśliwskich 328. W grudniu liczba czterosilnikowych potworów spadła do 728 samolotów, ale za to wzrosła ilość ,,małych braci” i osiągnęła poziom 482 sztuk10. W sierpniu 1944 r. w skład 15. USAAF wchodziło 21 grup bombowych, 7 grup myśliwskich i 3 eskadry specjalne. W każdym dywizjonie bombowym znajdowało się średnio 18 samolotów bombowych, co daje 72 maszyny tworzących grupę bombową.
Organizacja 15. USAAF
W sierpniu 1944 r. 15. USAAF składała się z następujących elementów:
Schemat nr 1.
Źródło: http://www.airwarsk.sk/15usaaf.html, [22.11.2013 r.]
Jak wynika ze schematu w skład 15. USAAF wchodziło 6 skrzydeł (5 bombowych) i jedno myśliwskie. Pierwszym z wymienionych jest 47. B.W.. Składało się ono z 4 grup bombowych i wchodzących w ich skład 4 dywizjony w każdej.
Schemat nr 2.
Źródło: http://www.airwarsk.sk/15usaaf.html, [22.11.2013 r.]
5. B.W. było jedynym, które w 15. USAAF używało ciężkich samolotów bombowych typu Boeing B-17 Flying Fortress. Maszyn tego typu używały wszystkie z sześciu grup bombowych, które wchodziły w skład stacjonującego w Foggi 5. B.W.. Dowodził nim Brig. Gen. Charles W. Lawrence.
2. B.G. swoje korzenie wywodziła jeszcze z czasów Wielkiej Wojny. Za datę jej powstania przyjmuje się rok 1918, by następnie po kilku przemianowaniach11 stać się jedną z podstawowych jednostek bombowych amerykańskiego lotnictwa w okresie międzywojennym. Była ona pionierem nowych technik bombardowania i nawigacji w USA lat 20. i 30. XX wieku.12 W chwili włączenia się USA do II wojny światowej w skład 2. B.G. wchodziły cztery dywizjony- 20., 49., 96. i 429.13, które sprawowały funkcje patrolowe i zwalczała wrogie okręty podwodne u wybrzeży USA. W lutym 1943 r. grupa została przypisana do 8. USAAF, lecz nim opuściła Stany Zjednoczone Ameryki wcielono ją do 12. USAAF i skierowano do Afryki Północnej. Pierwsze misje 2. B.G. rozpoczęła w kwietniu 1943 r. nad terytorium Włoch. Wykonywała nad nim naloty zarówno strategiczne, jak i taktycznie wspierała wojska tam walczące. Kolejnym teatrem zmagań była Tunezja, gdzie 2. B.G. brała udział w ostatnim etapie kampanii. W dniach od 8 maja do 11 czerwca 1943 r. sama tylko 2. B.G. zrzuciła na znajdującą się pomiędzy Tunezją a Sycylią wyspę Pantelleria 6200 ton bomb, by następnie atakować linie komunikacyjne, konwoje i główne ośrodki przerzutowe z Sycylii do Włoch kontynentalnych. Do takich nalotów należał ten z 25 czerwca 1943 r. na Mesynę14. 17 sierpnia 1943 r. Grupa zaatakowała po raz pierwszy cele położone we Francji. Tego dnia bomby 2. B.G. spadły na lotniska Luftwaffe znajdujące się na północny zachód od Marsylii. Grudzień, roku 1943 oznaczał dla grupy kolejne ważne zmiany. Przeniesiono ją bowiem do powstającej we Włoszech 15. USAAF i od tego czasu, aż do końca II wojny światowej 2. B.G. pozostawała w jej strukturach. Już jako część 15. USAAF wykonywała z bazy Amendola naloty strategiczne na cele w III Rzeszy, Polsce, Czechosłowacji, Królestwie Węgier, Jugosławii, Rumunii i Grecji. Datami, która na stałe zapisały się w historii 2. B.G. są dni 24 – 25 lutego 1944 r., kiedy to startując dzień po dniu na fabrykę samolotów w austriackim mieście Steyr brawurowo zbombardowała wyznaczony cel15. Otrzymała za nie prestiżowe odznaczenia DUC16. 28 marca 1944 r. 2. B.G. wzięła udział w pierwszym nalocie ,,tysiąca ton” wykonanym przez 15. USAAF na cele przemysłowe we Francji. Do końca wojny Grupa brała udział w wspieraniu inwazji we Francji i walkach w północnych Włoszech. Po zakończeniu walk w ostatnim z tych krajów 2. B.G. została tam jako część sił okupacyjnych aż do rozwiązania grupy 28 lutego 1946 r.17. 2. B.G. wykonała w sumie 412 misji bojowych, podczas których zrzuciła 27 797 ton bomb, a strzelcy pokładowi mogli poszczycić się 279 zestrzelonymi samolotami wroga18. Ostatnia misja miała miejsce już u schyłku II wojny światowej 1 maja 1945 r. na Salzburg znajdujący się w dzisiejszej Austrii19.