Wacław Makowski (1897-1986), pułkownik pilot inżynier Wojska Polskiego.
Urodził się 30 października 1897 roku w miejscowości Jelec na terenie Rosji. W 1914 roku, po ukończeniu Szkoły Realnej w Kijowie rozpoczął w charakterze wolnego słuchacza studia politechniczne w tym samym mieście. Należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1916 roku otrzymał powołanie do armii rosyjskiej. Służył w piechocie, a następnie w wojskach kolejowych. Służbę rosyjską opuścił w stopniu chorążego rezerwy.
W grudniu 1918 roku Wacław Makowski wyjechał do Warszawy, a w następnym miesiącu wstąpił do kształtującego się Wojska Polskiego. Skierowano go na szkolenie lotnicze do Wojskowej Szkoły Lotniczej w Warszawie. Na początku maja został przeniesiony do I. Niższej Szkoły Pilotów w Krakowie. Jako pilot otrzymał przydział do Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych, gdzie woził uczniów-obserwatorów na zadania lotnicze. Jesienią 1919 roku podporucznika pilota Makowskiego przeniesiono do 11. eskadry wywiadowczej (czasowo pełnił obowiązki dowódcy eskadry), w składzie której na początku następnego roku brał udział w przejmowaniu Pomorza Gdańskiego. Z czasem przesunięto go do 1. eskadry wywiadowczej, w której został później szefem pilotów, a następnie dowódcą. W 1921 roku porucznika Makowskiego przeniesiono do Warszawy. W związku z akcją plebiscytową przewoził drogą powietrzną ludzi i ulotki na Górny Śląsk. Zdecydował się kontynuować też edukację politechniczną. Uczył się na Politechnice Lwowskiej, a później (od 1922 roku) we Francji w École Supérieure d’Aéronautique. Od 1924 roku był oficerem inspekcji technicznej, pilotem doświadczalnym i szefem kontroli technicznej. W kolejnym roku był jednym z pilotów, którzy przyprowadzili z Francji drogą powietrzną samoloty liniowe zakupione dla Wojska Polskiego. W tym samym roku awansował na kapitana. Brał udział w długodystansowych rajdach lotniczych: Locie Okrężnym Małej Ententy i Polski w sierpniu 1928 roku (na samolocie R.VIII), zlocie gwiaździstym do Paryża oraz przelocie Poznań-Barcelona. Pełnił też funkcje w Zarządzie i Komisji Sportowej Aeroklubu Rzeczypospolitej Polskiej. Na początku 1930 roku major Makowski został zdemobilizowany i skierowany do lotnictwa cywilnego. W latach 1930-1939 był naczelnym dyrektorem Polskich Linii Lotniczych LOT. W 1934 roku odbył na RWD-5 przelot okrężny po Europie i Afryce celem ustalenia warunków organizacyjnych i technicznych Challenge`u `34. W październiku i listopadzie przez 6 tygodniu przebywał w Moskwie jako członek delegacji mającej podpisać umowę lotniczą z ZSRR. Na początku 1939 roku otrzymał powołanie do Wojska Polskiego i awans na podpułkownika pilota. W kwietniu objął stanowisko zastępcy do spraw technicznych dowódcy lotnictwa gen. Władysława Kalkusa. W czerwcu przebywał w Wielkiej Brytanii w składzie misji gen. Ludomiła Rayskiego zajmującej się pozyskaniem samolotów dla Polski. W kampanii 1939 roku ewakuował się przez Lublin, Lwów i Stanisławów do Rumunii.
W październiku 1939 roku Wacław Makowski znalazł się w Wielkiej Brytanii. Dwa miesiące później rozpoczął instruktorski kurs pilotażu w Imperial Central Flying School w Upavon. Po jego ukończeniu w styczniu przeszedł kurs strzelania z samolotu Fairey Battle. Później zajął się organizacją pierwszego polskiego dywizjonu bombowego w Wielkiej Brytanii (300. dywizjonu bombowego „Ziemi Mazowieckiej”). Od 1 lipca 1940 do 18 lipca 1941 roku dowodził 300. dywizjonem. Później objął stanowisko dowódcy Stacji Bombowej Lindholm. Był też polskim oficerem łącznikowym przy Bomber Command. W 1943 roku przeniesiono go na analogiczne stanowisko w Transport Command. W kolejnym roku został mianowany dowódcą Polskiej Bazy Lotnictwa Transportowego Chedburgh. Po zakończeniu drugiej wojny światowej baza została rozwiązana, a Makowski zajmował się przysposobieniem personelu lotniczego do życia cywilnego (w ramach Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia). W latach 1946-1948 był prezesem Samopomocy Lotników Polskich. Na przełomie lat 40-tych i 50-tych zajmował się hodowlą ogrodniczą. Później wyjechał do Kanady. W pierwszej połowie lat 50-tych został doradcą do spraw lotnictwa cywilnego w Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego. Opuścił stanowisko w drugiej połowie lat 60-tych. Zmarł w Bostonie 11 czerwca 1986 roku.
Wacław Makowski został lotnikiem dopiero w walczącej o granice Polsce. Mimo to jeszcze w trakcie kształtowania się granic II Rzeczypospolitej otrzymał stanowisko dowódcy eskadry. Za poświęcenie na polu bitwy otrzymał Virtuti Militari V klasy. Lata dwudzieste poświęcił na uzupełnienie wykształcenia i pełnienie służby w komórce kontroli technicznej. W kolejnej dekadzie stał na czele PLL LOT przyczyniając się do szybkiego rozwoju tego państwowego przedsiębiorstwa. Wacław Makowski był znakomitym lotnikiem, w okresie dwudziestolecia międzywojennego wykonywał przeloty o długości kilku tysięcy kilometrów. Znamienne jest, że pragnąc zdobyć dla LOT-u rynek połączeń transoceanicznych, sam wykonywał próbne przeloty nad Atlantykiem. O zakresie wiedzy technicznej Makowskiego dobrze świadczy fakt, iż w obliczu wojny wyznaczono go zastępcą do spraw technicznych dowódcy lotnictwa. Warto też zwrócić uwagę na niezwykle odpowiedzialne stanowiska, jakie Makowski pełnił w Polskich Siłach Powietrznych na ziemi brytyjskiej.
Lista odznaczeń
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (nr 3662);
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie);
- Polowa Odznaka Pilota (nr 26);
- Medal Lotniczy;
- Distinguished Flying Cross.
Awanse
- Chorąży rezerwy (pomiędzy 1916 a 1918);
- Podporucznik (1919);
- Porucznik (przed 1921);
- Kapitan (1925);
- Major (przed 1930);
- Podpułkownik (1939);
- Pułkownik (przed 1945).
Lista jednostek, w których Wacław Makowski służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił
- 11. eskadra wywiadowcza – p.o. dowódcy eskadry;
- 1. eskadra wywiadowcza – szef pilotów, dowódca eskadry;
- Inspekcja Techniczna Przemysłu Lotniczego;
- Polskie Linie Lotnicze LOT – naczelny dyrektor;
- Dowództwo Lotnictwa – zastępca dowódcy do spraw technicznych;
- 300. dywizjon bombowy „Ziemi Mazowieckiej” – organizator i dowódca;
- Stacja Bombowa w Lindholm – dowódca;
- Bomber Command – polski oficer łącznikowy;
- Transport Command – polski oficer łącznikowy;
- Polska Baza Lotnictwa Transportowego – dowódca;
- Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia;
- Samopomoc Lotników Polskich;
- Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego – doradca do spraw lotnictwa cywilnego.
Bibliografia
JRK, Wacław Makowski (1897-1986), [w:] Skrzydlata Polska, r. 1987, nr 51-52 (1882-1883), s. 14.
Kędzierski Janusz, Wacław Makowski, [w:] Skrzydlata Polska, r. 1974, nr 21 (1194), s. 7.
Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933.
Wójcik Waldemar, Piloci z numerowaną „gapą”, [w:] Gapa, r. 2012, nr 3, s. 15-25.
Zieliński Józef, Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari, Warszawa-Toruń 2005.
Zdjęcie: Wacław Makowski, praca własna BJK PL, Wikimedia Commons.
Mariusz Niestrawski
|
Znalazłeś błąd? Masz jakieś ciekawe materiały? Chcesz się podzielić zdjęciami? Napisz do nas! redakcja ( at ) infolotnicze.pl |