Prauss Tadeusz

Tadeusz Prauss (1896-1940), pułkownik pilot Wojska Polskiego.

Urodził się 21 grudnia 1896 roku w Warszawie. Uczęszczał do Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, naukę kontynuował w Krakowie, gdzie kształcił się w Wyższej Szkole Realnej oraz Wyższej Szkole Handlowej. W kwietniu 1915 roku otrzymał powołanie do armii austro-węgierskiej i w rezultacie przerwał studia. Pierwotnie został skierowany do 13. pułku piechoty, później szkolił się na kursie oficerskim w szkole oficerów rezerwy w Opawie. Okres od 1 czerwca do 1 września 1919 roku spędził w szkole obserwatorów w Wiener Neustadt. Po ukończeniu placówki został skierowany na front włoski i włączony w skład 17. kompanii lotniczej. 1 lipca 1918 roku otrzymał skierowanie do szkoły pilotażu w Krakowie.

Tadeusz Prauss w stopniu podporucznika pilota był w grupie lotników, którzy 16 grudnia 1918 roku na lotnisku mokotowskim w Warszawie jako pierwsi polscy lotnicy złożyli przysięgę na wierność Rzeczypospolitej. 3 stycznia 1919 roku Prauss trafił do 3. eskadry wywiadowczej. Po wojnie, 2 września 1921 roku wyznaczono go dowódcą 16. eskadry wywiadowczej wchodzącej w skład 1. Pułku Lotniczego. Po nieco ponad 4 miesiącach w zastępstwie objął zwierzchnictwo I. dywizjonu wywiadowczego. Później otrzymał stanowisko szefa Referatu Zakupów w Departamencie IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych. Po opuszczeniu Departamentu IV mianowano go zastępcą komendanta Wyższej Szkoły Pilotów w Grudziądzu. 2 kwietnia 1924 roku awansował na majora. W tym roku brał udział w przelocie nad Alpami zakupionych we Francji samolotów liniowych Potez XVA2. W styczniu 1925 roku został dowódcą dywizjonu w 4. Pułku Lotniczym. Na stanowisku pozostawał do grudnia. Od końca września 1927 roku w zastępstwie dowodził 4. Pułkiem Lotniczym w Toruniu. W następnym roku został komendantem Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy. 1 stycznia 1930 roku otrzymał awans na podpułkownika. W pierwszej połowie lat 30-tych opublikował kilka tekstów w „Przeglądzie Lotniczym”. Dotyczyły one wspomnień z działań 3. eskadry wywiadowczej w wojnie polsko-bolszewickiej, a także problematyki szkolenia personelu latającego. W maju 1934 roku wyznaczono go dowódcą lwowskiego 6. Pułku Lotniczego. Pełnił tę funkcję aż do sierpnia 1939 roku, następnie otrzymał przydział na szefa lotnictwa Armii „Modlin”. 12 września mianowano go dowódcą lotnictwa Frontu Północnego. Po zakończeniu działań wojennych przedostał się do Lwowa. Tam, jeszcze w październiku został aresztowany przez NKWD. Osadzono go w Starobielsku. Wiosną 1940 roku został zamordowany w Charkowie.

Tadeusz Prauss to przykład dość wszechstronnego oficera polskiego lotnictwa. W czasie wojny polsko-bolszewickiej odznaczył się jako pilot bojowy, w okresie pokoju dowodził eskadrą, dywizjonem i pułkiem, był komendantem Wyższej Szkoły Pilotów i Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa, a także pracował w Departamencie IV Żeglugi Powietrznej MSWojsk. Dzięki bogatemu życiorysowi w 1939 roku otrzymał stanowisko dowódcy lotnictwa armijnego, a później dowódcy lotnictwa całego frontu. Wybuch wojny i śmierć przerwały karierę tego oficera.

Lista odznaczeń

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (nr 973);

• Srebrny Krzyż Zasługi;

• Polowa Odznaka Pilota (nr 13).

Lista jednostek, w których Tadeusz Prauss służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

• 13. pułk piechoty (Austro-Węgry);

• 17. kompania lotnicza (Austro-Węgry);

• 3. eskadra wywiadowcza;

• 16. eskadra wywiadowcza – dowódca;

• I. dywizjon wywiadowczy 1. Pułku Lotniczego – tymczasowy dowódca;

• Departament IV Żeglugi Powietrznej MSWojsk – szef Referatu Zakupów;

• Wyższa Szkoła Pilotów – komendant;

• 4. Pułk Lotniczy – dowódca dywizjonu; zastępca dowódcy pułku; tymczasowy dowódca pułku;

• Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa – komendant;

• 6. Pułk Lotniczy – dowódca;

• Armia „Modlin” – dowódca lotnictwa;

• Front Północny – dowódca lotnictwa.

Bibliografia
Przegląd Lotniczy, 1930-1934.
Wójcik Waldemar, Piloci z numerowaną „gapą”, [w:] Gapa, r. 2012, nr 3, ss. 15-25.
Zieliński Józef, Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000, Poznań 2001.
Zieliński Józef, Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari, Warszawa-Toruń 2005.

Zdjęcie: Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933, s. 146.

Mariusz Niestrawski