Macewicz Gustaw

Gustaw Macewicz (1879-1933), pułkownik pilot Armii Imperium Rosyjskiego, generał podporucznik Sił Zbrojnych Polskich w dawnym zaborze pruskim, generał brygady Wojska Polskiego.

Urodził się w majątku Prussy na ziemi kijowskiej 5 września 1879 roku. W 1896 roku ukończył 7-klasową szkołę realną Pankiewicza w Warszawie, gdzie zdał maturę. 27 lutego 1897 roku Gustaw Macewicz jako jednoroczny ochotnik rozpoczął służbę wojskową w 25. pułku dragonów Armii Imperium Rosyjskiego. Od 1 września 1898 do 1 września 1900 roku kształcił się w Junkierskiej Szkole Kawalerii w Jelizawietgradzie. Po jej ukończeniu, w stopniu podporucznika, został skierowany do 9. pułku kirasjerów. Równo 8 lat po ukończeniu szkoły kawaleryjskiej otrzymał awans na podrotmistrza. 22 czerwca 1911 roku rozpoczął kurs pilotażu w Wojskowej Szkole Lotniczej w Sewastopolu. Szkolenie ukończył 20 czerwca 1912 roku.

Wybuch pierwszej wojny światowej zastał go na stanowisku dowódcy oddziału lotniczego w twierdzy Osowiec. W sierpniu 1914 roku Macewicz przeszedł poważny wypadek lotniczy. Po hospitalizacji otrzymał stanowisko dowódcy 7. korpuśnego oddziału lotniczego, na jego czele uczestniczył między innymi w walkach w Małopolsce Wschodniej. 27 lutego 1916 roku został awansowany na rotmistrza (ze starszeństwem 1 września 1912 roku). Natomiast już 16 marca 1916 roku został podpułkownikiem. 10 czerwca tego roku mianowano go dowódcą 9. grupy lotniczej, a 13 września został Inspektorem Wojsk Lotniczych Frontu Zachodniego. 11 lutego następnego roku Gustaw Macewicz awansował na pułkownika. Równo po pięciu miesiącach zgłosił akces do I. Korpusu Polskiego w Rosji. Dowodzący korpusem gen. Józef Dowbor-Muśnicki zdecydował jednak, by Macewicz pozostał na dotychczasowym stanowisku i nieoficjalnie pomagał w organizacji lotnictwa I. Korpusu – I. polskiego oddziału awiacyjnego. Pomiędzy 1 września a 14 grudnia 1918 roku pełnił funkcję dowódcy Wojsk Lotniczych Armii Południowej „białej” Rosji. W grudniu znalazł się w Warszawie.

Rozkazem dowódcy Sił Zbrojnych Polskich w dawnym zaborze pruskim gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego z 22 stycznia 1919 roku objął dowodzenie nad wielkopolskimi Wojskami Lotniczymi (początkowo jako Dowódca Wojsk Lotniczych, a później – Inspektor Wojsk Lotniczych). Stojąc na czele autonomicznego wielkopolskiego lotnictwa wspierał sprzętowo polskie oddziały lotnicze w Galicji i w dawnym Królestwie Kongresowym. 1 czerwca 1919 roku dekretem Naczelnej Rady Ludowej Gustaw Macewicz został awansowany na generała podporucznika. 24 września tego samego roku, już po włączeniu Wojsk Wielkopolskich do Wojska Polskiego, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego mianowało go Inspektorem Wojsk Lotniczych w Warszawie. Na nowym stanowisku odpowiadał za sprawy personalne w polskim lotnictwie. Jego kompetencje zwiększyły się 7 marca 1920 roku, gdy Inspektorat został przekształcony w Departament III Żeglugi Powietrznej MSWojsk z Macewiczem na czele. Po objęciu nowej doświadczony oficer funkcji podporządkował sobie Sekcję Żeglugi Napowietrznej rozszerzając swoje kompetencje na kwestie sprzętowe. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej Ministerstwo Spraw Wojskowych przeszło na pokojową organizację, w ramach której Departament III Żeglugi Powietrznej we wrześniu 1921 roku został przekształcony w Departament IV Żeglugi Powietrznej.

25 września tego roku Macewicz został odsunięty od dowodzenia polskim lotnictwem i przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie. Jednakże z braku innego kandydata mogącego pełnić funkcję zwierzchnika lotnictwa, 18 października objął on tekę szefa Departamentu IV. W następnym roku, 27 października z racji wieku i problemów zdrowotnych przestał być pilotem samolotów i mianowano go pilotem sterowców. 20 stycznia 1923 roku na stanowisku szefa Departamentu IV Macewicza zastąpił francuski generał François-Léon Lévêque. Przez następne dwa i pół roku Macewicz przebywał na urlopie zdrowotnym. Później, ze względu na postępującą gruźlicę został przeniesiony w stan spoczynku. Na emeryturze zaangażował się w powstanie Pomnika Lotnika oraz stworzenie funduszu zapomogowego dla inwalidów lotnictwa i sierot po poległych lotnikach, był też związany z ruchem nacjonalistycznym o nazwie Pogotowie Patriotów Polskich. Zmarł 1 lutego 1933 roku w Warszawie. Został pochowany na powązkowskim cmentarzu wojskowym.

Gustaw Macewicz w ciągu swojej kariery służył w Armii Imperium Rosyjskiego, Armii Południowej „białej” Rosji, Siłach Zbrojnych Polskich w dawnym zaborze pruskim i wreszcie w Wojsku Polskim. Macewicz był najstarszym wiekiem i stopniem oficerem, który zgłosił się do polskich sił powietrznych. Nieprzeciętne doświadczenie predestynowało go do dowodzenia Wojskami Lotniczymi II Rzeczypospolitej. Choroba uniemożliwiła mu jednak dłuższe sprawowanie tej funkcji.

Lista odznaczeń

  • Armia Imperium Rosyjskiego
  • Krzyż św. Anny II klasy z Mieczami;
  • Krzyż św. Anny III klasy;
  • Krzyż św. Anny IV klasy;
  • Krzyż św. Stanisława II klasy;
  • Krzyż św. Stanisława III klasy;
  • Krzyż św. Włodzimierza IV klasy.

Wojsko Polskie

  • Order Polonia Restituta (1923).

Lista jednostek, w których w/w służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił:
Armia Imperium Rosyjskiego

  • 25. pułk dragonów;
  • 9. pułk kirasjerów;
  • oddział lotniczy twierdzy Osowiec – dowódca;
  • 7. korpuśny oddział lotniczy – dowódca;
  • 9. grupa lotnicza – dowódca;
  • Inspektor Wojsk Lotniczych Frontu Zachodniego;
  • Dowódca Wojsk Lotniczych Armii Południowej.

Siły Zbrojne Polskie w dawnym zaborze pruskim

  • Dowódca Wojsk Lotniczych;
  • Inspektor Wojsk Lotniczych.

Wojsko Polskie

  • Inspektor Wojsk Lotniczych;
  • Zastępca dowódcy Okręgu Korpusu Nr II;

Awanse

  • Podporucznik (1 września 1900);
  • Podrotmistrz (1 września 1908);
  • Rotmistrz (27 lutego 1916);
  • Podpułkownik (16 marca 1916);
  • Pułkownik (11 lutego 1917);
  • Generał podporucznik/brygady (1 czerwca 1919).

Poszerzony artykuł o Gustawie Macewiczu.

Bibliografia
Czmur Stefan, Wójcik Waldemar, Generałowie w stalowych mundurach, Warszawa 2003.
Kosk Henryk Piotr, Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny, t. II M-Ż, Pruszków 2001.
Kryska-Karski Tadeusz, Żurakowski Stanisław, Generałowie Polski niepodległej, Warszawa 1991.
Ku czci poległych lotników, pod red. M. Romeyki, Warszawa 1933.
Mordawski Hubert, Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920. Narodziny i walka, Wrocław 2009.
Wspomnienie pośmiertne po Gustawie Macewiczu, [w:] Przegląd Lotniczy, r. 1933, nr 1-2, ss. 2-6.

Zdjęcie: Mała Encyklopedia Lotnicza, Warszawa 1938, s. 262.

Mariusz Niestrawski

Znalazłeś błąd? Masz jakieś ciekawe materiały? Chcesz się podzielić zdjęciami? Napisz do nas! redakcja ( at ) infolotnicze.pl

 Więcej informacji na stronie głównej Milipedii