Loria Leon

Leon Loria (1883-1932), podpułkownik pilot obserwator Wojska Polskiego, doktor prawa.

Urodził się 5 listopada 1883 roku w Warszawie. Ukończył Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Po zdanym egzaminie dojrzałości studiował na Wydziale Prawnym Uniwersytetu Jagiellońskiego, na którym otrzymał stopień naukowy doktora prawa. 5 sierpnia 1914 roku wstąpił do strzelców Józefa Piłsudskiego. W latach pierwszej wojny światowej służył w 1. pułku ułanów, a od sierpnia 1916 roku w 1. pułku artylerii Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym latem 1917 roku pracował jako sędzia. Był też członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. 10 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Do kwietnia następnego roku pełnił funkcję oficera ordynansowego Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego. Później rozpoczął naukę we Francuskiej Szkole Pilotów w Warszawie. 1 lutego 1920 roku włączono go w skład walczącej na froncie polsko-bolszewickim 1. wielkopolskiej eskadry lotniczej (późniejszej 12. eskadry wywiadowczej). Na froncie latał jednak w charakterze obserwatora. Po zakończeniu działań wojennych, 2 stycznia 1921 roku otrzymał stanowisko dowódcy 12. eskadry wywiadowczej, a w sierpniu został zwierzchnikiem całego I. dywizjonu wywiadowczego. W 1923 roku odszedł do Niższej Szkoły Pilotów w Bydgoszczy. Po zakończeniu szkolenia powrócił na wcześniejsze stanowisko. 2 kwietnia 1924 roku otrzymał awans na podpułkownika. Od marca 1925 roku pełnił funkcję zastępcy dowódcy 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. 20 października 1926 roku wyznaczono go komendantem Głównego Portu Lotniczego w Warszawie, a w listopadzie 1928 roku został przeniesiony do Departamentu Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od 7 lipca 1929 roku pozostawał w dyspozycji szefa Sztabu Głównego. Ze względu na zły stan zdrowia, 30 kwietnia 1930 roku przeniesiono go w stan spoczynku. Po odejściu z wojska pracował jako radca prawny w Państwowych Zakładach Inżynieryjnych. Był też członkiem Tatrzańskiego Pogotowia Ratunkowego. Zmarł z powodu postępującej choroby 8 kwietnia 1932 roku w Zakopanem.

Leon Loria to jeden z nielicznych legionistów w polskim lotnictwie. Jego związki z lotnictwem rozpoczęły się stosunkowo późno, bo dopiero od 1919 roku (miał już wtedy niemal 36 lat). Nie zdołał wyuczyć się w pilotażu, a mimo to został wysłany na front. W 12. eskadrze latał jako obserwator (trzeba zaznaczyć, że w tej roli się sprawdził). Mimo nieukończenia szkoły obserwatorów przyznano mu Polową Odznakę Obserwatora. Po zakończeniu działań wojennych „niewylaszowany” pilot i obserwator bez ukończonej szkoły otrzymał stanowisko dowódcy czołowej polskiej eskadry, a wkrótce całego dywizjonu. Po ukończeniu szkoły pilotażu został nawet zastępcą dowódcy pułku. Później kierowano go na stanowiska administracyjne. Bez wątpienia szybka kariera lotnicza Leona Lorii spowodowana była wcześniejszą służbą w Legionach Polskich, a zwłaszcza faktem niemal półrocznej bezpośredniej styczności z Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (3055);

• Krzyż Niepodległości;

• Krzyż Walecznych (dwukrotnie);

• Polowa Odznaka Pilota (nr 2).

Jednostki, w których Leon Loria służył i stanowiska, które pełnił

• 1. pułk ułanów Legionów Polskich;

• 1. pułk artylerii Legionów Polskich;

• Oficer ordynansowy Naczelnego Wodza;

• 1. wielkopolska eskadra lotnicza;

• 12. eskadra wywiadowcza – dowódca;

• I. dywizjon wywiadowczy – dowódca;

• 1. Pułk Lotniczy – zastępca dowódcy;

• Główny Port Lotniczy – komendant;

• Departament Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych;

• Państwowe Zakłady Inżynieryjne – radca prawny.

Bibliografia
Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933.
Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w latach 1918-1939, Warszawa 1989.
Wójcik Waldemar, Obserwatorzy z numerowaną „gapą”, [w:] „Gapa”, r. 2012, nr 2, s. 9-15.
Zieliński Józef, Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari, Warszawa-Toruń 2005.

Zdjęcie: Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933, 384.

Mariusz Niestrawski