Gloster Gladiator był ostatnim dwupłatowym myśliwcem Royal Air Force.
Gloster Gladiator był brytyjskim jednomiejscowym dwupłatem myśliwskim z zakrytą kabiną pilota o konstrukcji metalowej częściowo krytej płótnem. Samolot posiadał stałe podwozie z kółkiem tylnym. Napęd maszyny stanowił silnik gwiazdowy Bristol Mercury który poruszał trzyłopatowe metalowe śmigło. Uzbrojenie Gladiatora składało się z czterech karabinów maszynowych .303 cala umieszczonych po dwa w bokach kadłuba i pod skrzydłami. Samolot seryjnie był wyposażony w radiostację.
Myśliwiec Gloster Gladiator był jednym z ostatnich seryjnie produkowanych dwupłatów myśliwskich. Jego twórcą był inżynier Henry Phillip Folland który pierwsze kroki w projektowaniu samolotów stawiał jeszcze podczas I wojny światowej. W okresie międzywojennym zaprojektował on kilka mniej lub bardziej udanych klasycznych dwupłatów myśliwskich. Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych powstała maszyna nazwana Gloster Gauntlet. Pod wieloma względami była ona protoplastą Gladiatora. Konstrukcję Gauntleta mimo, że nie odpowiadała ona specyfikacji konkursowej F. 7/30 ostatecznie dopracowano i zamówiono w niewielkiej partii w latach 1933-35. Inż. Folland i zakłady Glostera zdawały sobie przy tym sprawę, że RAF w niedługim czasie będzie potrzebował większej partii nowych myśliwców. Stąd też podjęto decyzję o kontynuowaniu rozwoju konstrukcji na własny koszt – nowy projekt oznaczono jako SS. 37. Zasadnicza wizja płatowca pozostała bez zmian – miał być to klasyczny myśliwski jednosilnikowy dwupłat o mieszanej konstrukcji. Względem poprzednika postanowiono wprowadzić jednak wiele zmian i usprawnień. Dotyczyły one przede wszystkim konstrukcji płatów i ich wsporników oraz olinowania, chłodnicy, a także podwozia. Wszystkie te zmiany miały za zadanie przede wszystkim poprawić osiągi maszyny tak by odpowiadała ona założeniom specyfikacji F. 7/30. Dodatkowe nadzieje wiązano także z nowym mocniejszym silnikiem Bristol Mercury M.E. 30 który miał pozwolić SS. 37 osiągnąć wymagane 250 mph (402 km/h). Aby jednak maksymalnie zbliżyć się do wymagań konieczne było spełnienie jeszcze jednego warunku Air Ministry – uzbrojenia złożonego z 4 karabinów maszynowych. W związku z tym w lutym 1934 roku podjęto decyzję o podwieszeniu dwóch km pod dolnymi płatami. Ostatecznie też planowanym silnikiem miał być Mercury M.E. 35 (Mk IX).
Przy opracowaniu prototypu SS. 37 szeroko korzystano z konstrukcji kadłuba Gauntleta co przyczyniło się do szybkiego postępu prac. W sierpniu 1934 roku zakłady Gloster zostały przejęte przez Hawkera co wpłynęło na szereg zmian organizacyjnych. Ostatecznie więc w prototypie nowego myśliwca zamontowano taki sam silnik jak w Gauntlecie – Bristol Mercury IV S. Wyposażony w niego samolot oblatano 12 września osiągając prędkość 380 km/h. Dwa miesiące później dokonano wymiany jednostki napędowej na Mercurego VI S o mocy 480 kW (653 KM) co doprowadziło do wzrostu prędkości o 9 km/h. Samolot poddawano wielu próbom w pierwszej połowie 1935 roku. Ich efektem było przedstawienie w czerwcu ulepszonej próbnej wersji SS. 37. Najważniejszą zmianą było zastosowanie silnika Mercury Mk IX o mocy 626 kW (840 KM). Pozwoliło to na osiągnięcie prędkości 407 km/h na pułapie 4250 m. W związku ze złamaniem wymaganej bariery 250 mph dalszy bieg wypadków był już bardzo szybki. 1 lipca 1935 roku prototypowi SS. 37 nadano nazwę Gladiator. Nieco wcześniej Air Ministry wydało też specyfikację F. 14/35 będącą potwierdzeniem warunków technicznych pierwszych 23 maszyn. Testowany prototyp wyposażony był w śmigło dwułopatowe Watts. We wrześniu 1935 roku postanowiono jednak zamontować nowe śmigło trójłopatowe Fairey-Reed. Próby porównawcze obu modeli opóźniły się jednak z powodu wypadku maszyny pod koniec października. Powrócono do nich dopiero w listopadzie i wykazały one tylko niewielką różnicę osiągów, wobec czego uznano, że nowe rozwiązanie trzeba udoskonalić. Na początku 1936 roku wraz decyzją o produkcji seryjnej Gladiatora dokonano ostatecznej przeróbki Gladiatora do wariantu wzorcowego serii produkcyjnej. Ostatecznie produkowano ją pod nazwą Gloster Gladiator Mk I.
W sumie w okresie do 1940 roku wyprodukowano 786 samolotów Gloster Gladiator różnych wersji. Przyznać należy, że były one ostatnim stadium ewolucji myśliwskich dwupłatów, w związku z czym wykazywały przewagę nad wcześniejszymi konstrukcjami, ale już w chwili rozpoczęcia produkcji wyraźnie ustępowały niewiele młodszym dolnopłatom myśliwskim takim jak Bf 109, Spitfire czy Hurricane. Sprawiło to, że służba Gladiatora była stosunkowo krótka i od początku II wojny światowej był on maszyną przestarzałą. Mimo to piloci Gladiatorów na drugorzędnych teatrach działań osiągnęli na nich pewne sukcesy.
Wersje produkcyjne
Bibliografia:
Belcarz B., Pęczkowski R., Gloster Gladiator, Gdańsk 1996.
Delve K., Fighter Command 1936 – 1968. An Operational & Historical Record, Barnsley 2007.
Gustavsson H., Slongo L., Gladiator vs CR. 42 Falcao (1940-41), Oxford 2012.
Grafika: Gloster Gladiator, Canadian Forces via Wikimedia Commons
Wojciech Sługocki
|
Znalazłeś błąd? Masz jakieś ciekawe materiały? Chcesz się podzielić zdjęciami? Napisz do nas! redakcja ( at ) infolotnicze.pl |