Orlicz-Dreszer Gustaw

Gustaw Orlicz-Dreszer (1889-1936), generał dywizji Wojska Polskiego, Inspektor Obrony Powietrznej Państwa.

Urodził się 2 października 1889 roku w miejscowości Jadowo w powiecie Radzymin. W 1908 roku ukończył 8-klasowe gimnazjum filologiczne w Częstochowie (złożył tam maturę), następnie rozpoczął studia prawnicze we Lwowie i handlowe w Liége. Ostatecznie uczył się na Akademii Handlowej w Le Hávre. W 1914 roku zdobył tam dyplom. Był zaangażowany w działalność polskich organizacji niepodległościowych. Od 1 listopada 1911 do 1 października 1913 roku służył w rosyjskim 14. mitawskim pułku huzarów. W tym czasie ukończył szkołę podoficerską w jednostce. W składzie pułku znajdował się w chwili wybuchu pierwszej wojny światowej (w 3. szwadronie). 17 sierpnia 1914 roku jednak zdezerterował i przeszedł na stronę państw centralnych. Służył w oddziale Władysława Beliny-Prażmowskiego, później przemianowanym na 1. pułk ułanów Legionów Polskich. Był dowódcą szwadronu, dywizjonu i wreszcie zastępcą dowódcy pułku. Od grudnia 1916 do lipca 1917 roku dowodził batalionem 1. pułku piechoty Legionów. W 1917 roku przeszedł niemiecki kurs wyszkolenia w Zegrzu. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 roku został internowany w Szczypiornie. Później wywieziono go w głąb Niemiec.

Gustaw Orlicz-Dreszer do Wojska Polskiego wstąpił w październiku 1918 roku. Do listopada był dowódcą garnizonu Chełm. Następnie, aż do czerwca 1920 roku dowodził 1. pułkiem szwoleżerów (był jego organizatorem). W lipcu 1920 roku awansował na dowódcę połączonych IV. i IX. Brygady Jazdy. Stanowisko to pełnił tylko przez miesiąc, później mianowano go dowódcą 2. Dywizji Jazdy. W 1921 roku przeszedł kurs wyższych dowódców w Warszawie. Od 17 lipca 1921 do 1923 roku był inspektorem jazdy przy Inspektoracie Armii nr II. W tym czasie, w 1922 roku ukończył kurs wyższych dowódców w Wersalu we Francji. W kwietniu 1924 roku został dowódcą 2. Dywizji Kawalerii. Tego samego roku ukończył 10-miesięczny kurs w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. W maju 1926 roku dowodził oddziałami wojskowymi walczącymi po stronie marsz. Józefa Piłsudskiego. Po zamachu majowym krótko dowodził 3. Dywizją Kawalerii. 10 września 1926 roku został skierowany do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych w charakterze generała do prac przy GISZ. W 1930 roku mianowano go prezesem Zarządu Głównego Ligi Morskiej i Kolonialnej. 15 grudnia tego roku, po awansie na generała dywizji został inspektorem armii. Zajmował się inspekcjonowaniem pułków lotniczych. W 1932 roku powołał Fundusz Obrony Morskiej. 4 lipca 1936 roku postawiono go na czele niedawno utworzonego Inspektoratu Obrony Powietrznej Państwa. Zginął w katastrofie lotniczej nad Bałtykiem niedaleko Gdyni 16 lipca 1936 roku. Samolot z nieznanych powodów wpadł do morza. Najprawdopodobniej to Orlicz-Dreszer siedział za sterami maszyny. Pochowany został na cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni Oksywiu.

Gustaw Orlicz-Dreszer uważany był za oficera bardzo odważnego i zdolnego, lecz niezbyt pracowitego. Bez wątpienia był wybitnym i doświadczonym oficerem kawalerii. W szeregach jazdy walczył w kampaniach pierwszej wojny światowej (wyłączając epizod, gdy dowodził batalionem piechoty) i wojnie polsko-bolszewickiej. Stał na czele wielkich jednostek kawalerii w okresie niepodległości Polski. Gustaw Orlicz-Dreszer nie zdołał wykazać się jako inspektor Obrony Powietrznej Państwa. Trzeba jednak pamiętać, że nie miał doświadczenia lotniczego, ani przeciwlotniczego. Należy więc stwierdzić, że wyższe władze wojskowe podjęły bardzo ryzykowną decyzję stawiając go na czele IOPP.

Lista odznaczeń

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari;

• Polonia Restituta I i III klasy;

• Krzyż Walecznych (czterokrotnie);

• Krzyż Niepodległości z Mieczami;

• Złoty Krzyż Zasługi;

• Legia Honorowa III i V klasy (Francja);

• Order Korony Rumuńskiej II klasy:

• Order św. Sawy II klasy (Jugosławia);

• Krzyż Wojenny I klasy (Bułgaria).

Lista jednostek, w których Gustaw Orlicz-Dreszer służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

• 14. mitawski pułk huzarów (Imperium Rosyjskie);

• 1. pułk ułanów Legionów Polskich – dowódca szwadronu, następnie dywizjonu i wreszcie zastępca dowódcy pułku;

• 1. pułk piechoty Legionów Polskich – dowódca batalionu;

• Garnizon Chełm – komendant;

• 1. pułk szwoleżerów – dowódca;

• Grupa złożona z IV. i IX. Brygady Jazdy – dowódca;

• 2. Dywizja Jazdy – dowódca;

• Inspektorat Armii nr II – inspektor jazdy;

• 2. Dywizja Kawalerii – dowódca;

• 3. Dywizja Kawalerii – dowódca;

• Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych – generał do prac przy GISZ, po awansie na generała dywizji inspektor armii;

• Inspektorat Obrony Powietrznej Państwa – inspektor.

Awanse

• Podporucznik (1913);

• Porucznik (1914);

• Rotmistrz (19 września 1915);

• Major (10 listopada 1918);

• Pułkownik (1 kwietnia 1920);

• Generał brygady (1924, starszeństwo 1 lipca 1923);

• Generał dywizji (11 listopada 1930, starszeństwo 1 stycznia 1931).

Bibliografia
Czmur Stefan, Wójcik Waldemar, Generałowie w stalowych mundurach, Warszawa 2003.
Stawecki Piotr, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994.
Wojtaszak Andrzej, Generalicja Wojska Polskiego 1918-1926, Warszawa 2012.

Zdjęcie: Mała Encyklopedia Lotnicza, Warszawa 1938, s. 99.

Mariusz Niestrawski