Kpt. inż. Wacław Tarnowski (1902-1978). Biogram

Wacław Tarnowski urodził się 26 września 1902 roku w Krzyżanowicach położonych w powiecie Pińczów. Pochodził ze znanej rodziny ziemiańskiej Tarnowskich herbu Jelita, z linii kieleckiej. Dzieciństwo spędził w domu rodzinnym w Krzyżanowicach. Tu rozpoczął, jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej, uczęszczanie do szkoły powszechnej

W roku 1921 zdał egzamin dojrzałości w Gimnazjum Państwowym im. Jana Śniadeckiego w Kielcach. Następnie odbył studia techniczne, po których w dniu 15 października 1927 roku uzyskał dyplom inżyniera mechanika Politechniki Warszawskiej (nr 1032)¹. Po całym kilkunastoletnim cyklu kształcenia oraz dzięki kontynuowaniu tradycji rodzinnej w zakresie posługiwania się językami obcymi przyswoił sobie znajomość języków: niemieckiego, francuskiego, angielskiego oraz rosyjskiego. W młodości dużo podróżował, poznał dokładnie swoje rodzinne tereny oraz Tatry.

Jako datę wstąpienia do wojska Tarnowski podaje w jednym ze swoich wojskowych kwestionariuszy ewidencyjnych dzień 1 listopada 1918. Z zapisu tego wynika, że ukończył wówczas 16 lat i kilka miesięcy. Był zdolnym do służby liniowej. Komisja lekarska przyznała mu kategorię zdrowia A².

W młodości Tarnowskiego nauka przeplatała się na zmianę z jego służbą wojskową³. W przedziale lat 1918-1934 wspomina aż trzynastokrotnie jej przebieg, rozpoczynając swój awans wojskowy od szeregowca, kończąc na stopniu podporucznika rezerwy. I tak jako szeregowiec w okresie od 1 listopada 1918 do 1 stycznia 1919 roku wymienia austro-węgierski 56. Pułku Piechoty w Kielcach. Chcąc podkreślić swoje przywiązanie do polskości Tarnowski podkreślił, że był członkiem POW przy tym austro-węgierskim pułku. Następnie od 2 lipca 1920 roku do 8 września 1920 jako strzelec służył w 4. Pułku Strzelców Konnych. Później, ponownie jako szeregowiec, od 4 października 1928 do 13 listopada 1928 roku przebywał w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa. Pobyt w tej formacji odnotowuje jeszcze kolejno trzykrotnie, uwzględniając tylko zmianę stopnia wojskowego: jako st. szer. tyt. uczestniczył w kursach w dniach od 14 listopada 1928 do 30 kwietnia 1929, następnie jako kpr. tyt. poczynając od 1 maja a kończąc na 6 września 1929 roku i po raz kolejny, w charakterze kpr. tyt. pchor. w dniach od 7 września do 30 października 1929 roku. Jako kpr. tyt. pchor. od 31 października do 8 listopada 1929 roku był przypisany do 1. Pułku Lotniczego. W dniu następnym, t.j. 9 listopada został przeniesiony do rezerwy, pozostając nadal w stopniu kaprala tytularnego podchorążego. W latach: 1931, 1932, 1933 i 1934 odbywał ćwiczenia w 1. Pułku Lotniczym. Trwały one najczęściej przez okres sześciu tygodni. W roku 1933 uzyskał mianowanie na stopień podporucznika rezerwy z 28 lokatą.

Od 1936 do wybuchu wojny pracował na stanowisku inżyniera mechanika w PZL-Wytwórnia Płatowców na Okęciu. Jako pracownik PZL-WP1 był zwolniony z obowiązku MOB⁴.

Po wybuchu wojny otrzymał zadanie pakowania przyrządów pokładowych i ewakuacji z Warszawy – razem z jedną z kolumn samochodowych Bazy Operacyjnej Nr 1 z Okęcia⁵. Grupa ta stanowiła poruszającą się w kierunku Lublina część kolumny samochodowej eszelonu kołowego bazy. Kolumnie w trudnych wojennych warunkach udało się ominąć bezpiecznie Lublin, a następnie grupa pracowników wraz z zabezpieczonym sprzętem już w składzie kilku samochodów skierowała się na południe w rejon Zaleszczyk. Tu przekroczyli granicę rumuńską i w kilka dni później cała grupa, po zdobyciu paszportów, udała się dalej: przez Bukareszt i Belgrad dotarli do Pireusu. Przebywając w Pireusie W. Tarnowski uzyskał wiadomość o formującym się zgrupowaniu lotniczym w Lyonie. Udał się polskim statkiem „Pułaski” do Marsylii, a następnie przez Paryż do Lyonu, gdzie dotarł w październiku 1939 r. Niestety, spotkało go rozczarowanie – Francja nie planowała wobec Niemiec podjęcia natychmiastowych działań wojennych na szeroką skalę⁶.

We Francji Naczelne Dowództwo rozpoczęło ewidencjonowanie przybywających żołnierzy – emigrantów. Tarnowski, choć wciągnięty do rejestrów, jednak nie został przypisany do konkretnej jednostki i pozostał w dyspozycji.

Kolejnym etapem szlaku emigracyjnego ppor. inż. W. Tarnowskiego była ewakuacja z Francji do Anglii. W czerwcu 1940 r. w małym porcie rybackim, blisko hiszpańskiej granicy, wsiadł na pokład parowca „Arandora Star”, skąd dopłynął do Liverpoolu, a następnie udał się do Blackpool⁷. Pobyt w Blackpool wiązał się z kilkutygodniowym oczekiwaniem na przydział w dywizjonie. Tarnowskiego skierowano do Great Driffield. Najpierw wysłano na lotnisko treningowe, aby zapoznał się z ówczesnymi nowoczesnymi samolotami angielskimi. Po przeszkoleniu został przydzielony do szkoły strzelców pokładowych. Przez krótki czas nadal latał treningowo, jednak nie bardzo odpowiadał mu ten przydział. Zaczął czynić starania o przydział do jednostki liniowej. Udało się. Został zaewidencjonowany pod numerem P-0748. Zanim jednak rozpoczął loty bojowe został skierowany ponownie do szkoły – pilotów myśliwców koło Newcastle, tu bardzo przydała mu się jego znajomość języka angielskiego.

W końcu lipca 1941 roku został skierowany do 306. Dywizjonu Myśliwskiego „Toruńskiego”⁸.

Z jego Rejestru lotów, zwycięstw i odznaczeń pilota, zawierającego podsumowanie lotów za czas dotychczasowego przebywania w Anglii wynika, że pilot do dnia 22 czerwca 1943 roku wykonał: 381.05 godz. lotów treningowych dziennych oraz 58.15 godz. lotów treningowych nocnych⁹. Wykonał 14 lotów bojowych dziennych w łącznym czasie 18.00 godz. oraz 19 lotów operacyjnych w łącznym czasie 42.20 godz. Ponadto dowiadujemy się, że jego pierwszą jednostką lotniczą był 607. Sq. (Squadron, t.j. Dywizjon) w Skitten (płn. Szkocja), gdzie przebywał do 25 lipca 1941 r. i przechodził przeszkolenie w 55. O.T.U. (Operational Training Unit, tj. Jednostka Szkolenia Operacyjnego).

Z dniem 25 lipca 1941 roku przeszedł do 306. Dywizjonu Myśliwskiego Toruńskiego i służył w nim do dnia 8 października 1941 roku. Cały czas pozostawał w angielskim stopniu P/O¹⁰.

Kolejną jednostką lotniczą, do której został skierowany W. Tarnowski była 3S E.F.T.S. (Elementary Flying Training School, tj. Szkoła Pilotażu Wstępnego), gdzie obsadzony był na stanowisku instruktorskim. Służył w niej około jednego miesiąca zamykającego się datami 8 października do 11 listopada 1941 roku. Następnym przydziałem służbowym pilota była jednostka 54. O.T.U. Tu pozostał przez okres od 11 listopada 1941 do 25 lutego 1942 roku.

W końcu lutego 1942 r. został wpisany na stan 307. Nocnego Dywizjonu Myśliwskiego „Lwowskiego”, ponieważ chciał latać bojowo, więc wykorzystał okazję dołączenia do dywizjonu stacjonującego wówczas w Exeter. Rozpoczął loty nocne na Mosquito w składzie 2-osobowej załogi jako pilot. W kronice 307. Dywizjonu „Lwowskich Puchaczy” zachowało się zdjęcie przedstawiające Wacława Tarnowskiego z angielskim kolegą opisane następująco : F/Lt. Naw. ROBERTSON. Por.F/L.Pil. TARNOWSKI W.¹¹

Z opisu zdjęcia pary Robertson – Tarnowski wynika, że Wacław Tarnowski już awansował do stopnia kapitana (F/L). Niestety jeden z nocnych lotów, przeprowadzony w marcu 1943 roku zakończył się trudną sytuacją dla załogi samolotu¹². W czasie powrotu znad Kanału, już w rejonie bazy tuż przed lotniskiem z niewiadomych przyczyn w samolocie wybuchł pożar. Tarnowskiemu udało się jednak jeszcze wylądować. Obu lotników wyciągnięto z palącej się maszyny. Na skutek odniesionego szoku Tarnowski utracił częściowo pamięć. Wydarzenie to odnajdujemy w dokumentacji pilota¹³. Po wypadku przebywał na leczeniu, katastrofa odniosła jednak dalekosiężny wpływ na jego psychikę i pilot odczuwał go jeszcze długo po wojnie. W okresie od 22 czerwca do 8 września 1943 roku Tarnowski wpisany był na stan No 6 A.A.C.U. (Anti-Aircraft Cooperatin Unit, tj. Jednostki Współpracy z Artylerią Przeciwlotniczą).

Z dniem 8 września 1943 roku kpt. Tarnowski przeszedł do kolejnej lotniczej jednostki – No 10 A.F.U. (Advanced Flying Unit, tj. Jednostki Wyższej Techniki Latania). Pozostał w niej na stanowisku instruktora aż do lutego 1947 roku. Szkolił strzelców pokładowych. Miejscem stacjonowania jednostki – szkoły była miejscowość Great Driffield w hr. Yorkshire.

Po zakończeniu wojny, po raz kolejny zmienił miejsce swojej służby wojskowej. Z dniem 25 lutego 1947 roku został przeniesiony do 7. A.N.S. (Air Navigation School, tj. Szkoła Nawigacji Lotniczej), a następnie z dniem 10 kwietnia 1947 roku do 2. A.N.S. Ostatnim miejscem służby W. Tarnowskiego w Anglii była jednostka 5. P.R.U. (Photographic Reconaissance Unit, tj. Jednostka Wywiadu Fotograficznego). Służbę w niej pełnił krótko, w okresie od 8 do 30 czerwca 1948 roku. Przez okres pobytu w Anglii był członkiem Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii¹⁴.

Te daty zamykają okres czynnej służby wojskowej w Anglii kpt. inż. Wacława Tarnowskiego¹⁵.

Po wojnie wrócił do kraju. Według relacji krewnych było to w 1948 roku¹⁶. W roku 1954 i kilku następnych latach pracował w firmie „Zamech” w Elblągu na stanowisku inżyniera mechanika. Prawdopodobnie na początku lat 60-tych (lata 1962/63) przeniósł się do Wrocławia podejmując pracę w tamtejszym „Dolmelu”. Tu pracował również jako inżynier¹⁷. Można powiedzieć, że po wojnie udało mu się żyć i pracować adekwatnie do wykształcenia i rangi oficera. Władze polskie obeszły się z nim łagodnie. Jednak nie ułożył sobie życia rodzinnego w taki sposób, jak to jest powszechnie przyjęte. Pozostał raczej samotnikiem, osobą małomówną, nawet w kontaktach z krewnymi.

Kpt. inż. Wacław Tarnowski zmarł w 1978 roku. Miejsce jego spoczynku nie zostało jeszcze ustalone.

Odznaczony :

Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921.

Krzyż Walecznych,

Medal Lotniczy

Zdzisław Suwiński

Bibliografia :

Źródła.

– LOT. A.V.51/59 (s.672), LOT.A.44/11/19a/6, LOT.A.IV.1/42/8, LOT.A.V.1/4XXX/34.

– The Polish Institute and Sikorski Museum, Archive, Karta 22/260.

Opracowania.

– Damsz J., Lwowskie Puchacze. Wspomnienia lotnika, Kraków 1990.

– Matusiak W., 306 Dywizjon Myśliwski Toruński, Warszawa 2003.

– Ostrowska K., Do kraju przez RAF, Żołnierz Polski, Nr 6/1989.

– Ostrowscy K. i J., Na kompletach i na barykadach. W 50 Rocznicą Powstania Warszawskiego, Warszawa 1994.

– Płoszajski J., Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939-1946, Część druga. Londyn 1998.

– Suwiński Z., Krajowa Baza Operacyjna Nr 1 z Okęcia we wrześniu 1939 roku, Oświęcim 2016.