Kaiserliche Marine za czasów admirała Alfreda von Tirpitza

Streszczenie Summary
W artykule przedstawiono sylwetkę admirała Alfreda von Tirpitza oraz jego zasługi dla rozwoju Cesarskiej Marynarki Wojennej. W wyniku promowanych przez niego programów rozbudowy floty, Kaiserliche Marine stała się w latach poprzedzających I wojnę światową drugą potęgą morską świata, ustępując jedynie Royal Navy. This article presents the figure of Admiral Alfred von Tirpitz and his contribution to the development of the Imperial Navy. As a result of his fleet expansion program, Kaiserliche Marine became a second world’s sea power next to the Royal Navy.
Hasła indeksowe Key Words
Alfred von Tirpitz, Kaiserliche Marine Alfred von Tirpitz , Imperial German Navy

Początek znacznego rozwoju niemieckiej floty wojennej przypada na czasy panowania cesarza Wilhelma II, który od samego początku rządów dążył do morskiego rozwoju swojego państwa. Zgodnie z jego zamierzeniem, w niedalekiej przyszłości Niemcy miały stać się morską potęgą, a tym samym światowym mocarstwem ((C. Clark, Wilhelm II.: Die Herrschaft des letzten deutschen Kaisers, Pößneck 2009, s. 93-99.)). Zdaje się, że Wilhelm II podzielał wyrażoną przez Mahana i Colomba maksymę, zgodnie z którą mocarstwo światowe to mocarstwo morskie ((W. Karawajczyk, Alfred Thayer Mahan – teoretyk potęgi morskiej, [w:] „Przegląd Morski” nr 4, Warszawa 2000, s. 84-99.; Tenże, Philip H. Colomb – W poszukiwaniu reguł walki zbrojnej na morzu, [w:] „Przegląd Morski”, nr 5, Warszawa 2002, s. 60.)). W związku z tym, przy wykorzystaniu sprzyjającej koniunktury podjęto pierwsze działania zmierzające do budowy morskiej potęgi Niemiec (( J. Kryger, Admirał Tirpitz i jego strategia morska, [w:] „Przegląd Morski”, nr 7, Warszawa 2008, s. 60-61.)).
Cesarz Wilhelm II bardzo poważnie traktował kwestię budowy silnej floty. Aby stało się to możliwe, konieczne było utworzenie właściwych ku temu instrumentów. 15 czerwca 1871 roku zgodnie z jego rozkazem zreorganizowano dowodzenie marynarką. Rok później dotychczasowe ministerstwo marynarki zmieniło nazwę na Admiralicja Cesarska. Została ona podzielona na Naczelne Dowództwo oraz Urząd Marynarki Rzeszy. Utworzono także Gabinet Marynarki przy osobie cesarza ((R. Hobson, Maritimer Imperialismus: Seemachtideologie, seestrategisches Denken und der Tirpitzplan 1875 bis 1914, München 2004, s. 15-27.)). Od tego też czasu zaczęły się kształtować koncepcje rozbudowy floty i jej użycia do realizacji celów strategiczno-operacyjnych, a jednocześnie z nimi zaczęto zmieniać plany strategicznego użycia wojsk lądowych. Przełomową datą w tym względzie był 18 czerwca 1897 r. Tego dnia ministrem marynarki mianowany został Alfred Tirpitz ((Od roku 1900 tytułowany był jako Alfred von Tirpitz. Szlachectwo otrzymał od cesarza Wilhelma II za osobisty wkład w budowę niemieckiej floty wojennej. F. Uhle-Wettler, Alfred von Tirpitz in seiner Zeit, Graz 2008, s. 25-31; R. Hobson, E. Besteck, Maritimer Imperialismus…, s. 92-103.)). Wyboru jego osoby na ten urząd dokonał osobiście sam monarcha, który w ambitnym, doświadczonym i bardzo zdolnym admirale widział najbardziej kompetentnego człowieka, który mógł zrealizować ideę wielkiej floty.
Przed nowym dowódcą niemieckiej floty stało bardzo trudne zadanie, albowiem cesarska marynarka wojenna, w zestawieniu z flotą brytyjską, czy nawet francuską i rosyjską, była słabsza jakościowo i mniejsza liczebnie. W dniu objęcia urzędu przez Tirpitza liczyła ona:

  • 21 okrętów liniowych (w tym jednak tylko 4 nowoczesne),
  • 11 przestarzałych monitorów i kanonierek,
  • 11 krążowników pancernych,
  • 14 torpedowców ((A. von Tirpitz, Wspomnienia, Warszawa 1997, s. 5.)).

Ówczesna sytuacja nie dawała również dużych nadziei na szybką poprawę tego stanu rzeczy. Marynarki wojenne innych państw rozwijały się stosunkowo szybko. Dodatkowym problemem była jakość projektowanych i budowanych przez Niemców nowych okrętów. Działania te były prowadzone chaotycznie, często zgodnie ze zmieniającymi się koncepcjami strategicznymi oraz metodami taktycznymi. Wszystko to sprawiało, że rzeczywista siła niemieckiej floty wojennej była znacznie niższa, aniżeli wskazywały na to zestawienia ilościowe ((Tamże.)).
Zagadnienie to miało znacznie szersze znaczenie, aniżeli tylko chęć podniesienia pozycji Niemiec na morzu. W owym czasie państwo niemieckie było najsilniejszym krajem starego kontynentu, jednakże brak wystarczająco silnej floty utrudniał, a wręcz uniemożliwiał prowadzenie cesarzowi Wilhelmowi II polityki na skalę światową. W związku z tym potrzebny był ktoś, kto odpowiednio pokierowałby niemiecką marynarką wojenną i doprowadził ją do pełni rozkwitu.
Jak się później okazało, osobą taką był Alfred von Tirpitz. Urodził się 19 marca 1849 r. w Kostrzynie. Niedługo potem przeniósł się wraz z rodziną do Frankfurtu. Tirpitz całkiem przypadkowo związał się z marynarką wojenną. Mianowicie wstąpił do niej niejako w odruchu rozpaczy po relegowaniu go ze szkoły. Pruska marynarka była wówczas słaba zarówno militarnie jak i kadrowo, dzięki czemu Tirpitz miał szansę na szybki awans. Sprzyjała ku temu zmieniająca się sytuacja geopolityczna i utworzenie Rzeszy Niemieckiej, która miała stosunkowo długie wybrzeża morskie. W połączeniu z doświadczeniami wojennymi z 1870 r. (wojna z Francją), stanowiło to dodatkowy impuls do rozbudowy floty wojennej i dawało jej członkom szersze możliwości rozwoju.