Pniewski Wiktor

Wiktor Pniewski (1891-1974), pułkownik pilot Wojska Polskiego.

Urodził się 5 grudnia 1891 roku w Kłecku. Ukończył szkołę średnią w Poznaniu. W 1912 roku został powołany do armii niemieckiej. Pierwotnie służył w kawalerii, w 9. pułku huzarów w Strasburgu. W grudniu 1913 roku został przeniesiony do 4. oddziału lotniczego. Pełnił tam rolę pomocnika mechanika. Po wybuchu pierwszej wojny światowej w 1914 roku został zmobilizowany. Od października 1916 do czerwca 1917 roku przebywał w szkole pilotażu w Koszalinie. Po przeszkoleniu walczył w składzie 224. oddziału lotniczego artylerii na froncie zachodnim pierwszej wojny światowej. W sierpniu 1918 roku został ranny. Po hospitalizacji trafił do Poznania.

Sierżant pilot Wiktor Pniewski brał udział w przygotowaniach do zajęcia niemieckiej stacji lotniczej w Ławicy oraz w samym szturmie 6 stycznia 1919 roku. Krótko po tym został komendantem stacji lotniczej w Ławicy. W lutym awansowano go na pierwszy stopień oficerski i wyznaczono dowódcą 1. wielkopolskiej eskadry lotniczej, z którą odszedł na front polsko-ukraiński. W czerwcu na czele eskadry powrócił do Wielkopolski. W tym samym miesiącu został zweryfikowany na kapitana pilota. We wrześniu eskadra Pniewskiego została ponownie odesłana do Polski wschodniej, lecz tym razem przeciwnikiem byli nie Ukraińcy a bolszewicy. W styczniu 1920 roku zasłużony lotnik powrócił na stanowisko komendanta Stacji Lotniczej w Ławicy. Od lutego 1930 do stycznia 1931 roku dowodził II. dywizjonem lotniczym w 3. Pułku Lotniczym w Poznaniu. W marcu 1931 roku wyznaczono go na stanowisko dowódcy I. dywizjonu lotniczego w tym samym pułku. Ustąpił ze stanowiska po 11 miesiącach. W marcu 1933 roku został komendantem parku lotniczego 6. Pułku Lotniczego we Lwowie. Od 1937 roku służył w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie. Po kampanii 1939 roku przedostał się przez Rumunię do Francji. Był dowódcą eskadry oficerskiej w Polskiej Bazie Lotniczej w Lyon-Bron. Z Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie w latach 1940-1945 był komendantem Obozu Lotnictwa Polskiego w Blackpool i Dunholme-Lodge. Po zakończeniu drugiej wojny światowej powrócił do Polski. Powołano go do Wojska Polskiego. W latach 1947-1952 był dowódcą pułku lotniczego. Był członkiem Klubu Seniorów Aeroklubu PRL. Zmarł 13 sierpnia 1974 roku w Koźminie Wielkopolskim.

Wiktor Pniewski jest jednym z nielicznych lotników polskich, którzy służyli w niemieckim lotnictwie jeszcze przed wybuchem drugiej wojny (co prawda w charakterze mechanika, a nie pilota, czy obserwatora). Jednocześnie Pniewski to jedna z najbardziej zasłużonych postaci w autonomicznym wielkopolskim lotnictwie. W okresie II Rzeczypospolitej osiągnął szczebel dowódcy dywizjonu i komendanta bazy lotniczej, co dla podoficera awansowanego na stopień oficerski było znacznym osiągnięciem (tym bardziej, że lotnicy-weterani armii niemieckiej byli w II RP spychani na boczny tor). O prestiżu jakim cieszył się Pniewski świadczy fakt, że ważne stanowiska pełnił on także na emigracji we Francji i w Wielkiej Brytanii, a nawet w Polsce Ludowej.

Jednostki, w których służył Wiktor Pniewski

• 9. pułk huzarów (Niemcy);

• 4. oddział lotniczy (Niemcy);

• 224. oddział lotniczy artylerii (Niemcy);

• Stacja Lotnicza w Ławicy – komendant;

• 1. wielkopolska eskadra lotnicza – dowódca;

• Stacja Lotnicza w Ławicy – komendant;

• 3. Pułk Lotniczy – dowódca II. dywizjonu lotniczego, dowódca I. dywizjonu lotniczego;

• 6. Pułk Lotniczy – komendant parku lotniczego;

• Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa;

• Polska Baza Lotnicza w Lyon-Bron – dowódca eskadry oficerskiej;

• Obóz Lotnictwa Polskiego w Blackpool – komendant;

• Obóz Lotnictwa Polskiego w Dunholme-Lodge – komendant.

Bibliografia
G.S., Wiktor Pniewski, [w:] Skrzydlata Polska, r. 1967, nr 9 (816).
Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w latach 1918-1939, Warszawa 1989.
Powstańcy wielkopolscy. Biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918/1919, pod red. B. Polaka, t. V, Poznań 2008.
Zarzycki Andrzej, Na podniebnych szlakach. Port lotniczy Poznań-Ławica. Tradycja i współczesność 1913-2001, Poznań-Ławica 2001.
Zieliński Józef, Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000, Poznań 2001.

Zdjęcie: Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933, s. 181.

Mariusz Niestrawski