Peter Franciszek

Franciszek Peter (1896-1968), major pilot inżynier Wojska Polskiego, as myśliwski pierwszej wojny światowej.

Urodził się 8 października 1896 roku w Wiedniu. Po zdaniu egzaminu dojrzałości rozpoczął studia inżynierskie na École Supérieure d’Aéronautique w Paryżu. Nie zdołał jednak ukończyć nauki przed wybuchem pierwszej wojny światowej. Od 1 października 1914 roku dowodził plutonem w 1. pułku piechoty armii austro-węgierskiej. Później przeszedł kurs obserwatorów w Wiener Neustadt. Jako obserwator latał w 14. kompanii lotniczej na froncie włoskim i 47. kompanii lotniczej na froncie włoskim i rosyjskim. W 1918 roku ukończył kurs w Szkole Pilotów w Celowo. Po przeszkoleniu latał na froncie włoskim w 3. myśliwskiej kompanii lotniczej (Flik 3./J). W latach pierwszej wojny światowej udało mu się odnieść 6 zwycięstw powietrznych.

W styczniu 1919 roku Franciszek Peter wstąpił do Wojska Polskiego. Nie znał języka polskiego, a do służby w polskim lotnictwie namówił go por. pil. Stefan Stec. Franciszek Peter służył w eskadrach galicyjskich: 6. eskadrze lotniczej i 7. eskadrze lotniczej. Odznaczył się w działaniach szturmowych w czasie wojny polsko-ukraińskiej. Jako znakomity pilot, obeznany z maszynami niemieckimi i austriackimi zajmował się również szkoleniem nowych lotników. Funkcję instruktora pełnił w zaimprowizowanej szkole pilotażu we Lwowie. 1 października 1919 roku przeniesiono go do III. Ruchomego Parku Lotniczego we Lwowie, którego 20 lutego 1921 roku został dowódcą. 15 sierpnia następnego roku otrzymał stanowisko komendanta parku krakowskiego 2. Pułku Lotniczego w Krakowie. Równo szesnaście miesięcy później objął funkcję oficera kontroli w Zakładach Mechanicznych E. Plage i T. Laśkiewicz w Lublinie. Później ukończył studia na École Supérieure d’Aéronautique. 25 sierpnia 1927 roku rozpoczął pracę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa. 21 lutego następnego roku awansowano go na majora. W 1933 roku został przeniesiony w stan spoczynku. Zmarł w Warszawie w 1968 roku.

Franciszek Peter to postać niezwykle interesująca. Był bardzo dobrym pilotem myśliwskim, czemu dał wyraz uzyskując 6 zwycięstw powietrznych na bardzo wymagającym froncie włoskim. Do 1918 roku nie miał nic wspólnego z Polską, a mimo to zdecydował się walczyć w jej siłach zbrojnych. Decyzję Petera można tłumaczyć z jednej strony namową kolegi z Flik 3./J (Steca), a z drugiej zawadiackim charakterem, typowym dla pilotów myśliwskich tego czasu. Najbardziej ciekawe jest jednak to, że po ustabilizowaniu się granic II Rzeczypospolitej Franciszek (Franz) Peter pozostał w Polsce, gdzie dobrze wykorzystano jego wiedzę i doświadczenie kierując go na stanowiska techniczne.

Lista odznaczeń

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (nr 8087);

• Krzyż Walecznych;

• Polowa Odznaka Pilota (nr 30).

Lista jednostek, w których Franciszek Peter służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

• 1. pułk piechoty (Austro-Węgry);

• 14. kompania lotnicza (Austro-Węgry);

• 47. kompania lotnicza (Austro-Węgry);

• 3. myśliwska kompania lotnicza (Austro-Węgry);

• 6. eskadra lotnicza;

• 7. eskadra lotnicza;

• III. Ruchomy Park Lotniczy – dowódca;

• 2. Pułk Lotniczy – komendant parku;

• Zakłady Mechaniczne E. Plage i T. Laśkiewicz – oficer kontroli;

• Instytut Badań Technicznych Lotnictwa.

Bibliografia
Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933.
Pietruski Stanisław, Lwowskie loty, [w:] Lotnictwo z Szachownicą, cz. I, r. 2002, nr 1.
Zieliński Józef, Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari, Warszawa-Toruń 2005.

Zdjęcie: Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933, s. 153.

Mariusz Niestrawski