Ujejski Stanisław

Stanisław Ujejski (1891-1980), generał brygady obserwator Wojska Polskiego, generalny inspektor Polskich Sił Powietrznych.

Urodził się 14 listopada 1891 roku w Ropczycach. W 1908 roku zdając maturę ukończył gimnazjum klasyczne w Krakowie, a następnie podjął studia na politechnice w Brnie na Morawach. Ukończył studia w 1913 roku. Po wybuchu pierwszej wojny światowej został powołany do armii austro-węgierskiej. Od 15 grudnia 1914 do 1 marca 1915 roku był słuchaczem Szkoły Oficerów Kawalerii w Wells. Później kontynuował szkolenie w Szkole Oficerów Piechoty w Brück. Do marca 1918 roku był dowódcą plutonu w różnych oddziałach kawalerii i piechoty. Następnie, od kwietnia do czerwca był słuchaczem Szkoły Obserwatorów Balonowych w Gundromsdorf. Po kursie służył w 16. kompanii balonowej.

W listopadzie 1918 roku przyjęto go w stopniu porucznika do Wojska Polskiego. Pełnił rolę obserwatora w poszczególnych eskadrach lotniczych. Od 16 czerwca do 30 listopada 1919 roku był słuchaczem I kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego (późniejszej Wyższej Szkoły Wojennej). Po ukończeniu placówki został oficerem Sztabu Generalnego. Od 1 grudnia 1919 był referentem sekcji „Zachód”, później mianowano go szefem sekcji planowania w Oddziale III Naczelnego Dowództwa. Po 20 kwietnia 1920 roku przez rok kierował wydziałem sekcji „Wschód”. Od 23 kwietnia 1921 do 22 listopada 1922 roku pełnił służbę w samodzielnym referacie w Biurze Ścisłej Rady Wojennej. Przez rok był słuchaczem II kursu doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej, a później przez dwa lata jako asystent wykładał taktykę ogólną na tej uczelni. Od 21 października 1925 do 31 maja 1926 roku był zastępcą dowódcy 2. Pułku Lotniczego i jednocześnie oficerem taktycznym jednostki. Od maja do września 1926 roku był ekspertem lotniczym na konferencji rozbrojeniowej w Genewie. Od 1 października 1926 roku pracował w Departamencie Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. Początkowo był szefem wydziału, a później pełnił obowiązki pierwszego zastępcy szefa departamentu. 2 stycznia 1929 roku opuścił Departament. Od tej chwili do 8 lutego 1933 roku był komendantem Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie. Później, do 4 listopada 1935 roku dowodził III. Grupą Aeronautyczną. Od listopada do grudnia 1935 pogłębiał wiedzę na kursie informacyjnym dla wyższych dowódców. Następnie, do 13 grudnia 1937 roku dowodził I. Grupą Aeronautyczną. W marcu 1937 roku przeszedł kurs doskonalenia dla wyższych dowódców w Rembertowie. 14 grudnia 1937 roku stanął na czele nowoutworzonego Sztabu Lotniczego, który odpowiadał za użycie lotnictwa w wojnie. W styczniu 1939 roku otrzymał awans na generała brygady. 24 sierpnia w czasie mobilizacji został mianowany szefem sztabu Naczelnego Dowódcy Lotnictwa i Obrony Przeciwlotniczej gen. bryg. Józefa Zająca. 18 września przekroczył granicę z Rumunią. Później udał się do Francji (został tam zastępcą dowódcy Polskich Sił Powietrznych), a stamtąd, w końcu czerwca 1940 roku – do Wielkiej Brytanii. Na początku lipca otrzymał stanowisko generalnego inspektora Polskich Sił Powietrznych. Po śmierci gen. Władysława Sikorskiego w 1943 roku został usunięty ze stanowiska. Zdemobilizowano go w 1946 roku, osiedlił się w Kanadzie. Zmarł 31 marca 1980 roku w Toronto.

Stanisław Ujejski był rzetelnie wykształconym oficerem sztabowym. Legitymował się ukończeniem licznych kursów i szkół wojskowych z Wyższą Szkołą Wojenną na czele. Przez całe dwudziestolecie piastował odpowiedzialne funkcje w organach centralnych Wojska Polskiego. Ujejskiego trudno natomiast uważać za oficera liniowego. W latach dwudziestych tylko przez krótki czas pełnił ważne funkcje w 2. Pułku Lotniczym. W połowie lat trzydziestych od razu uczyniono z niego dowódcę na szczeblu grupy aeronautycznej. Stanowisko szefa Sztabu Lotniczego, które zajął w 1937 roku idealnie odpowiadało predyspozycjom tego oficera. Podobnie jak objęta później funkcja szefa sztabu Naczelnego Dowódcy Lotnictwa i OPL.

Lista odznaczeń

• Order Polonia Restituta IV klasy;

• Złoty Krzyż Zasługi;

• Gwiazda Rumunii.

Lista jednostek, w których Stanisław Ujejski służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił

• 16. kompania balonowa (Austro-Węgry);

• Sekcja „Zachód”;

• Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego – szef sekcji planowania w Oddziale III;

• Sekcja „Wschód” – szef wydziału;

• Biuro Ścisłej Rady Wojennej;

• Wyższa Szkoła Wojenna – wykładowca taktyki ogólnej;

• 2. Pułk Lotniczy – zastępca dowódcy pułku i oficer taktyczny;

• Departament Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych – szef wydziału, p.o. pierwszego zastępcy szefa departamentu;

• Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa – komendant;

• III. Grupa Aeronautyczna – dowódca;

• I. Grupa Aeronautyczna – dowódca;

• Sztab Lotniczy – szef;

• Naczelne Dowództwo Lotnictwa i Obrony Przeciwlotniczej – szef sztabu;

• Polskie Siły Powietrzne – zastępca dowódcy, generalny inspektor.

Awanse

• Chorąży (1 maja 1915);

• Podporucznik (1 stycznia 1916);

• Porucznik (1 lutego 1918);

• Kapitan (1920);

• Major Sztabu Generalnego (zweryfikowany w 1922);

• Podpułkownik Sztabu Generalnego (1924);

• Pułkownik dyplomowany (1930);

• Generał brygady (styczeń 1939).

Bibliografia
Kędzierski Janusz, Stanisław Ujejski, [w:] Skrzydlata Polska, r. 1966, Nr 22 (777), s. 18.
Kryska-Karski Tadeusz, Żurakowski Stanisław, Generałowie Polski niepodległej, Warszawa 1991.
Stawecki Piotr, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994.

Zdjęcie: Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933, s. 245.

Mariusz Niestrawski