Sir Douglas Robert Steuart Bader (1910-1982), brytyjski pilot myśliwski, Group Captain Royal Air Force.
Douglas Bader nie był asem RAF, który osiągnął największą liczbę zestrzeleń. Z pewnością jednak pozostanie najsłynniejszym brytyjskim pilotem, a i jednym z najbardziej znanych w historii lotnictwa. Wybitny taktyk, urodzony przywódca, odważny pilot, człowiek o żelaznej sile woli.
Bader urodził się 21 lutego 1910 roku w Londynie. W młodości bardzo aktywny, pełen energii, aktywny sportowo. W 1928 r. wstąpił do Royal Air Force College w Cranwell, gdzie nie należał do najpilniejszych ani najbardziej zdyscyplinowanych kadetów. Regularnie grał za to w reprezentacji RAF w rugby oraz krykieta. Po ukończeniu szkoły, w 1930 r., świeżo upieczony Pilot Officer Bader przydzielony został do 23. Dywizjonu Myśliwskiego RAF w Kenley. Od początku wyróżniał się brawurowymi, karkołomnymi akrobacjami, dzięki którym wygrał dla dywizjonu nagrodę na zawodach w Hendon w 1931 r., pilotując Britsol Bulldoga. 14 Grudnia tego roku podczas wykonywania niebezpiecznych figur na niskim pułapie, Bulldog Badera uderzył jednak w ziemię. Pilot przeżył, ale konieczna była amputacja obydwu nóg. Zdawać się mogło, że służba w lotnictwie dobiegła końca.
Po skomplikowanej, czasochłonnej rekonwalescencji, Douglas Bader otrzymał sztuczne nogi. Od początku próbował wrócić do lotów – odbył nawet jeden, co niestety nie przekonało funkcjonującej na pokojowej stopie wojskowej biurokracji. Po latach prób, pisania wniosków, walki o powrót do służby, 18 października 1939 r. pomyślnie przeszedł testy i rozpoczął szkolenie na nowych typach samolotów. Wreszcie, w styczniu 1940 r. przydzielono go do 19. Dywizjonu Myśliwskiego RAF, wyposażonego w Supermarine Spitfire Mk I. I znów wyróżniał się niekonwencjonalnym podejściem do schematycznych zasad walki powietrznej (za najważniejsze uważał zaskoczenie oraz atak od strony słońca z przewagą wysokości) oraz brawurą (roztrzaskał Spitfire`a, po czym ranny przeszedł do kolejnej maszyny, chcąc kontynuować lot).
W kwietniu 1940 r., Douglas Bader w stopniu Flight Lieutnanta skierowany został do 222. Dywizjonu Myśliwskiego Natal, gdzie objął eskadrę. Dwa miesiące później odniósł pierwsze zwycięstwo powietrzne – 1 czerwca zestrzelił nad Dunkierką Messerschmitta Bf 109. 28 czerwca, awansowany do stopnia Squadron Leadera, został Bader dowódcą 242. Dywizjonu Myśliwskiego, wyposażonego w Hawker Hurricane Mk I. Jednostka, silnie poturbowana podczas walk we Francji, złożona była głównie z Kanadyjczyków, a jej morale nie stało na wysokim poziomie. Charyzmatyczny, momentami wręcz despotyczny oficer szybko zdobył zaufanie i szacunek podwładnych, tworząc z nich zwartą grupę bojową. Sam Douglas Bader zestrzelił dziesięć samolotów wroga podczas najbardziej intensywnych potyczek bitwy o Wielką Brytanię, a jego Kanadyjczycy stali się jednym ze skuteczniejszych dywizjonów myśliwskich Royal Air Force. Był również prekursorem szyku four fingers, znacznie bardziej elastycznego, niż anachroniczny, używany dotąd szyk trójkowy.
Operując w składzie 12. Grupy Myśliwskiej, Douglas Bader forsował (i zaraził tym pomysłem swojego przełożonego, Air Vice Marshala Trafforda Leigh-Mallory`ego) koncepcję Big Wing, Wielkiego Skrzydła. Jego zdaniem, tylko połączenie kilku (trzech do pięciu) dywizjonów w jedną siłę uderzeniową, mogło pozwolić na zadawanie decydujących strat Luftwaffe. Nie spotkało się to z aplauzem zwłaszcza w 11. Grupie, goniącej resztkami sił w ogniu najcięższych walk, gdzie nierzadko pojedyncze klucze czy eskadry startujące z nieustannie bombardowanych lotnisk musiały stawiać czoła nadlatującym formacjom niemieckim. Zebranie całego Skrzydła do ataku nie było rzeczą łatwą, jednak w sytuacjach, gdy udało się to zrobić, efekty były bardzo obiecujące. Choć niedoskonały na tym etapie, pomysł Badera udowodnił swą skuteczność w latach ofensywy powietrznej nad Europą, gdzie obydwie strony z powodzeniem używały skoncentrowanych sił myśliwskich.
1 Października 1940 r. odznaczono Badera Distinguished Service Order, a 12 grudnia – Distinguished Flying Cross. W marcu 1941 r. wyznaczono go na dowódcę Skrzydła Myśliwskiego Tangmere, złożonego z dywizjonów: 145., 610. i 616. W przeciągu następnych czterech miesięcy jego konto powiększyło się o siedem zestrzeleń indywidualnych i trzy zespołowe. Wing Commander Bader chciał walczyć, wykonywać kolejne misje – jego skrzydło było najbardziej aktywnym, najczęściej latającym na akcje nad Francję, aczkolwiek piloci, nie zawsze podzielali zapał dowódcy. Mimo to, kochali go, uczyli się myśliwskiego rzemiosła – pod okiem Badera pierwsze kroki stawiał choćby późniejszy as, Johnnie Johnson. Bader miał charyzmę, wyczuć można było jego pogardę dla śmierci oraz nieśmiertelną brawurę. Gestami takimi, jak palenie fajki w kabinie w drodze powrotnej znad Francji, tylko swą legendę unieśmiertelniał.
9 Sierpnia 1941 r. skrzydło z Tangmere wdało się w walkę z Bf 109 z JG 26. Spitfire Badera, został trafiony, a on sam wyskoczył na spadochronie nad Pas de Calais. Wieść o zestrzeleniu słynnego Brytyjczyka szybko rozeszła się wśród lotników JG 26, włączając w to jego legendarnego dowódcę, Adolfa Gallanda. Zaprosił on Badera do bazy w Audembert, gdzie wszyscy niedowierzali, że ten as, który napsuł im tyle krwi – nie ma nóg. Przyjęto go z najwyższymi honorami, poczęstowano cygarem, zaproszono do kabiny Messerschmitta. Douglas Bader nie byłby sobą, gdyby nie zapytał Gallanda o możliwość przelotu Bf 109. Co ciekawe, na prośbę Niemców, przy najbliższym nalocie RAF zrzucił zapasową parę Baderowych protez, w miejsce tych, które ucierpiały podczas skoku ze spadochronem.
Od początku pobytu w niewoli, Douglas Bader podejmował próby ucieczki (m. in. z obozu w Żaganiu), co w końcu poskutkowało zamknięciem go w pilnie strzeżonym zamku Colditz. Wyzwolony przez Amerykanów w kwietniu 1945 r., od razu chciał dostać się do baz RAF-u i wznowić loty bojowe. Nie miał już okazji polecieć na akcję; ogółem zestrzelił 20 maszyn niemieckich indywidualnie, a 4 zespołowo.
Uhonorowano go, powierzając mu prowadzenie myśliwców podczas defilady zwycięstwa, a także, w późniejszych latach, nadając tytuł szlachecki. Niestety, ten as myśliwski starej szkoły, nie mógł sobie znaleźć miejsca w przechodzącym metamorfozy RAF, skąd odszedł w lipcu 1946 roku. Problemów z ułożeniem życia w cywilu nie miał, wybierając propozycję pracy dla koncernu Shell. Był również posłem do Izby Gmin, znanym z ciętego języka, walczącego o utrzymanie imperialnej pozycji Wielkiej Brytanii w świecie.
Postać Douglasa Badera wzbudziła zainteresowanie filmowców – nakręcono o nim film Reach for the Sky, z popularnym aktorem Kennethem More w roli głównej. Sam pilot krytykował film, w którym znacznie wygładzono jego osobę.
Bardzo aktywny był Bader po wojnie w kręgach kombatanckich. Serdecznie przyjaźnił się z Adolfem Gallandem, co jednocześnie nie przeszkodziło mu powiedzieć na jednym ze spotkań z liczną grupą byłych pilotów Luftwaffe: Dobry Boże, nie sądziłem, że jeszcze tylu was drani pozostawiliśmy przy życiu.
Douglas Bader zmarł 5 września 1982 r. na atak serca. Jego pogrzeb był wielkim wydarzeniem, na który zjechali się weterani z całego świata, obecna była również premier Wielkiej Brytanii, Margaret Thatcher.
Jednostki, w których służył Douglas Bader:
- Skrzydło Myśliwskie Tangmere
Bibliografia:
Mark Barber, RAF Fighter Command Pilot, The Western Front 1939-42, Oxford 2012.
Tony Holmes, Hurricane Aces 1939-40, Oxford 1998.
Alfred Price, Spitfire Mark I/II Aces 1939-41, Oxford 1996.
Przemysław Skulski, Bitwa o Anglię 1940, Seria „Galeria Asów”, Wrocław 1997
Mike Spick, Asy myśliwskie Aliantów, Warszawa 2006.
Raymond F. Toliver, Trevor J. Constable, Adolf Galland, generał lotnictwa myśliwskiego, biografia, Warszawa 1998.
Zdjęcie: Douglas_Bader_by_Cuthbert_Orde, Wikimedia Commons
Michał Różyński
|
Znalazłeś błąd? Masz jakieś ciekawe materiały? Chcesz się podzielić zdjęciami? Napisz do nas! redakcja ( at ) infolotnicze.pl |