Hartmann Erich

Erich Hartmann (1922-1993) niemiecki pilot myśliwski, Major Luftwaffe, Oberst Bundeswehry.

Urodził się 19 kwietnia 1922 roku w Weissach w Badenii-Wirtembergii. Dzieciństwo spędził w Chinach, gdzie pracę znalazł jego ojciec, lekarz, chcący uciec przed wszechogarniającym Europę kryzysem w latach dwudziestych. Po kilku latach młody Erich Hartmann musiał wrócić do Europy z powodu pogarszających się nastrojów społecznych w Chinach. W okresie poprawy koniunktury rodzinie udało się nabyć niewielki samolot, którym wspólnie udawali się na krótkie loty, ale w roku 1932 musieli go sprzedać gdy nadeszła nowa fala kryzysu. Kolejnym krokiem Ericha w nauce latania był kurs szybowcowy, który ukończył w szkole założonej przez jego matkę po tym jak naziści doszli do władzy i rozpoczęli szeroką akcję propagującą szybownictwo. Młody Erich Hartmann szybko stał się instruktorem szybowcowym w lokalnym oddziale Hitlerjugend. Mając takie zaplecze nie dziwi fakt, że po skończeniu 18 roku życia zgłosił się do służby w Luftwaffe i rozpoczął szkolenie pod Królewcem. W marcu 1941 roku rozpoczął loty z lotniska Berlin-Gatow, a w styczniu 1942 ukończył kurs wyższego pilotażu. Kolejnym krokiem w jego karierze pilota wojskowego była szkoła pilotów myśliwskich w Zerbst/Anhalt pod Magdeburgiem, gdzie pierwszy raz zasiadł za sterami Bf 109. Podczas szkolenia lotniczego odznaczał się wybitną wręcz celnością.

Pierwszą jednostka do której przydzielono Hartmnna był Jagdgeschwader 52 (JG 52). Początek nie wróżył mu wielkiej kariery i pierwszy lot bojowy skończył się karą za szereg popełnionych w powietrzu błędów, ale potem miało być już tylko lepiej. Pierwsze zestrzelenie nadeszło 5 listopada 1942 roku, ale na drugie przyszło poczekać do lutego kolejnego roku. To w tym czasie Erich Hartmann szkolił się pod okiem największych asów frontu wschodniego by w końcu wypracować własną taktykę walki sprowadzającą się do czterech punktów: zobacz, oceń, atakuj i odskocz. W tym czasie też zrozumiał jak ważną kwestią jest spójność najmniejszej komórki Luftwaffe – pary myśliwców. Kluczowe było nie stracić skrzydłowego i tylko raz w przeciągu jego całej kariery coś takiego mu się przytrafiło. Z czasem jego doświadczenie rosło i wraz z tym wzrastała liczba zestrzeleń włącznie z wielokrotnymi strąceniami jednego dnia. Poza niebywałymi umiejętnościami Erich miał też szczęście – za przegotowanie jego maszyny przez cały okres wojny odpowiadał jeden człowiek – Heinz Mertens. Z czasem Messerchmitt Hartmanna stał się na tyle rozpoznawalny dzięki charakterystycznemu malowaniu, że zaczęło mu brakować przeciwników i dopiero powrót do klasycznego malowania pozwolił na dalsze walki. 24 sierpnia doszło do zgłoszenia aż jedenastu samolotów zestrzelonych co oznaczało, że przekroczona została po raz pierwszy w historii granica 300 strąconych maszyn przeciwnika. Ostatecznie konto zwycięstw Hartmanna zamknęło się liczbą 352 samolotów. Pod koniec wojny miał okazję latać w Jagdverband 44 dowodzonej przez Adolfa Gallanda, ale zrezygnował z tego na rzecz powrotu do swej macierzystej jednostki.

W ostatnich dniach wojny Erich Hartmann oddał się do niewoli amerykańskiej, ale jako że dywizja, która go przejęła posunęła się za daleko w stosunku do ustaleń międzysojuszniczych trafił w ręce Rosjan co skończyło się dla niego dziesięcioletnią niewolą. Po powrocie z niewoli w 1956 roku wstąpił do odbudowującej się Luftwaffe. Dla Hartmanna zaczął się czas intensywnych szkoleń na maszynach odrzutowych, w tym wyjazd do USA. Ukończywszy stosowne kursy objął dowództwo pierwszej jednostki odrzutowej w nowej Luftwaffe – Jagdgeschwader 71 „Richthofen”. Trudno mu było odnaleźć się w upolitycznionych Siłach Powietrznych, ale wytrwał w nich do roku 1970 kiedy to przeszedł na emeryturę. Zasłynął swoim otwartym sprzeciwem wobec samolotów F-104 Starfighter. Zmarł we wrześniu roku 1993.

Przez cały czas swej służby nie dążył do wysokich stanowisk w Luftwaffe i skupiał się na swoim zadaniu co pozwoliło mu osiągnąć prawdziwe mistrzostwo na froncie wschodnim. Na ukształtowanie Hartmanna wpływ mieli wybitni piloci, nie zawsze z wysokimi stopniami. Pierwsze szlify pobierał u sierżanta Edmunda Rossemana. Później latał jako skrzydłowy Alfreda Grislawskiego, Hansa Dammersa i Josefa Zwernemanna. Latał również jako boczny u Waltera Krupinskigo. Jego dowódcami byli Dietrich Hräbak, Günther Rall czy też Hubertus von Bonin. Jako że Hartmann nie był człowiekiem o naturze pruskiego junkra świetnie zgrał się z wymienionymi dowódcami, którzy na frontową dyscyplinę patrzyli z dużym dystansem. Pomimo kilkunastu przegranych walk nigdy nie został ranny.

Jednostki w których służył Erich Hartmann:

• Jagdgeschwader 52

• Jagdgeschwader 53

• Jagdgeschwader 71 „Richthofen”

Odznaczenia:

• Krzyż Żelazny 1 i 2 klasy – 1939

• Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego – 29 października 1943

• Liście – 2 marca 1944

• Miecze – 2 lipca 1944

• Diamenty – 25 sierpnia 1944

Bibliografia:
Janusz Ledwoch, Asy Luftwaffe, część 1, Warszawa 1994.
Mike Spick, Myśliwskie asy Luftwaffe, Warszawa 2004.
Philip Kaplan, Myśliwskie asy Luftwaffe, Warszawa 2008.

Krzysztof Kuska