Włodzimierz Ostoja-Zagórski (1882-1927?), major Armii Austro-Węgier, generał brygady Wojska Polskiego.
Urodził się w Saint Martin Lantosque we Francji 21 lipca 1882 roku. W 1900 roku wstąpił do Wojskowej Akademii Technicznej w Wiedniu. 18 sierpnia 1902 roku ukończył szkołę otrzymując stopień podporucznika artylerii. 1 maja 1909 roku awansowano go na porucznika. W kolejnym roku ukończył Akademię Sztabu Generalnego w Wiedniu oraz otrzymał przydział na szefa sztabu VIII. Brygady Piechoty w Krakowie. W 1911 roku przeniósł się do Biura Ewidencji Sztabu Generalnego (wywiadu). Zajmował się kierunkiem rosyjskim. W 1913 roku awansowano go na kapitana. Po wybuchu pierwszej wojny światowej, 20 sierpnia 1914 roku otrzymał przydział na szefa sztabu Komendy Legionów Polskich. 30 kwietnia 1916 roku zrezygnował ze stanowiska. Kilka kolejnych miesięcy spędził w sztabie austriackiego XVIII. Korpusu. 1 października 1916 roku awansował na majora. Po akcie 5 listopada 1916 roku powrócił do Legionów Polskich obejmując stanowisko dowódcy I. batalionu 3. pułku piechoty. Następnie mianowano go dowódcą 6. pułku piechoty. Przez krótki czas pełnił też obowiązki szefa sztabu Komendy Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 roku Zagórski otrzymał komendę nad pułkiem artylerii Polskiego Korpusu Posiłkowego. W połowie lutego został wzięty do niewoli w trakcie próby przebicia się przez front pod Rarańczą. Osadzono go w Marmarosz Sziget. Groził mu proces o zdradę wojenną, jednak w październiku 1918 roku sprawę umorzono.
Po uwolnieniu Zagórski znalazł się w Warszawie. 17 października 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Przez krótki czas był szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Już 12 listopada złożył jednak podanie o przeniesienie w stan spoczynku. Powrócił do polskiej armii w trakcie wojny polsko-bolszewickiej. Dowodził Dywizją Ochotniczą, następnie był szefem sztabu Frontu Północnego i ostatecznie – dowódcą 4. Dywizji Piechoty. W kwietniu 1921 roku Włodzimierz Zagórski jako pułkownik został przeniesiony w stan spoczynku. Za wojnę polsko-bolszewicką czterokrotnie otrzymał Krzyż Walecznych. Na emeryturze zaangażował się w działalność przedsiębiorstw dostarczających Wojsku Polskiemu materiał wojenny. Znalazł się we władzach statutowych Zakładów Amunicyjnych „Pocisk”, a także był współzałożycielem i współudziałowcem Francusko-Polskich Zakładów Samochodowych i Lotniczych „Francopol”.
Na przełomie lat 1922/1923 zdecydował się na kolejny powrót do Wojska Polskiego. W marcu 1923 roku otrzymał na to zgodę ministra spraw wojskowych gen. dyw. Kazimierza Sosnkowskiego, który mianował go szefem Biura Przemysłu Wojennego. Wkrótce Biuro przekształcono w Departament X Przemysłu Wojennego z Zagórskim na czele. 31 marca 1924 roku Włodzimierz Zagórski został awansowany na generała brygady. 17 sierpnia minister spraw wojskowych gen. dyw. Władysław Sikorski wyznaczył Zagórskiego szefem Departamentu IV Żeglugi Powietrznej MSWojsk. Gen. Włodzimierz Zagórski nie miał wcześniej nic wspólnego z lotnictwem, starał się jednak nadrobić zaległości ucząc się pilotażu w eskadrze treningowej 1. pułku lotniczego. Minister spraw wojskowych gen. dyw. Władysław Sikorski nadał mu prawo noszenia Odznaki Pilota. Na czele Departamentu IV Żeglugi Powietrznej Zagórski wsławił się przede wszystkim szeroko zakrojonymi zakupami samolotów we Francji. Znaczna część nabytego sprzętu okazała się być jednak niewielkiej wartości.
Od końca 1924 roku zwierzchnik polskiego lotnictwa stał się celem nagonki prasowej środowiska bliskiego marsz. Józefowi Piłsudskiemu. W atakowaniu Zagórskiego najaktywniejszy był redaktor „Głosu Prawdy” Wojciech Stpiczyński. Krytykował on generała za niewłaściwą politykę sprzętową, ale także wracał w swych artykułach do okresu pierwszej wojny światowej zarzucając byłemu szefowi sztabu Komendy Legionów Polskich działalność antypolską. Włodzimierz Zagórski zdecydował się wytoczyć proces Stpiczyńskiemu, sprawę wygrał jednak redaktor „Głosu Prawdy”. W rezultacie 18 marca 1926 roku minister spraw wojskowych gen. broni Lucjan Żeligowski odwołał dotychczasowego zwierzchnika lotnictwa ze stanowiska. Obowiązki szefa Departamentu IV Żeglugi Powietrznej przejął płk dypl. Ludomił Rayski. W kwietniu Naczelny Prokurator Wojskowy gen. bryg. Edward Gruber zasugerował pociągnięcie Zagórskiego do odpowiedzialności karnej. Tuż przed wybuchem zamachu majowego ten ostatni powrócił jednak na wcześniejsze zajmowane stanowisko. W czasie walk majowych dowodził obroną lotniska mokotowskiego oraz grupą bojową lotnictwa. Po kapitulacji wojsk rządowych został internowany w Warszawie. Później przeniesiono go do więzienia w Wilnie. Wstępnie postawiono mu zarzuty narażenia skarbu państwa na straty przez niewłaściwą politykę materiałową. Z czasem zmieniono zarzuty motywując areszt bombardowaniami Warszawy w 1926 roku. Aktu oskarżenia jednak nie ułożono. W sierpniu 1927 roku Zagórski został uwolniony, miał się jednak znajdować w dyspozycji sędziego śledczego. 7 sierpnia w drodze z Dworca Wschodniego do własnego mieszkania Włodzimierz Zagórski zatrzymał się w łaźni i przepadł. Miesiąc później oficjalnie ogłoszono go zaginionym. Prawdopodobnie został zamordowany.
Włodzimierz Ostoja-Zagórski był doświadczonym oficerem sztabu i wywiadu. W wolnej Polsce nie wykorzystano jednak jego umiejętności w tych dziedzinach. Tylko przez stosunkowo krótki czas pełnił funkcję szefa sztabu frontu. Skierowanie Zagórskiego do lotnictwa było marnowaniem potencjału tego oficera. Nie znał się on na kwestiach lotniczych, stąd nieprzemyślane decyzje, które zadłużyły polskie Wojska Lotnicze. Nie sposób nie wspomnieć też o zagadnieniach natury moralnej, bowiem Zagórski składał zamówienia rządowe także w przedsiębiorstwach, z którymi był powiązany.
Lista jednostek, w których w/w służył lub dowodził i stanowisk, które pełnił Włodzimierz Zagórski
Armia Austro-Węgier
- 8. Brygada Piechoty;
- Biuro Ewidencji Sztabu Generalnego;
- Sztab XVIII. Korpusu.
Legiony Polskie i Polski Korpus Posiłkowy
- Komenda Legionów Polskich – szef sztabu;
- 3. pułk piechoty Legionów Polskich – dowódca I. batalionu;
- 6. pułk piechoty – dowódca;
- pułk artylerii Polskiego Korpusu Posiłkowego – dowódca.
Wojsko Polskie
- Sztab Generalny Wojska Polskiego – szef;
- Dywizja Ochotnicza – dowódca;
- Sztab Frontu Północnego – szef;
- 4. Dywizja Piechoty – dowódca;
- Biuro (Departament X) Przemysłu Wojennego MSWojsk – szef;
Awanse
- Podporucznik (18 sierpnia 1902);
- Porucznik (1 maja 1909);
- Kapitan (1913);
- Major (1 października 1916);
- Pułkownik (1919?);
- Generał brygady (31 marca 1924).
Bibliografia
Cieślikowski Z., Tajemnice śledztwa K0-1042/27, Warszawa 1975.
Kosk H. P., Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny, t. II M-Ż, Pruszków 2001.
Kryska-Karski T., Żurakowski S., Generałowie Polski niepodległej, Warszawa 1991.
Mordawski H., Polskie lotnictwo wojskowe 1920-1939. Od tryumfu do tragedii, Wrocław 2011.
Rawicz J., Generał Zagórski zaginął, Warszawa 1963.
Romeyko M., Przed i po maju, Warszawa 1967.
Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994.
Wojtaszak Andrzej, Generalicja Wojska Polskiego 1918-1926, Szczecin 2012.
Zdjęcie: Rewja Polski Zbrojnej, dodatek do Polski Zbrojnej, r. 1924, nr 1, 26 X 1924.
Mariusz Niestrawski
|
Znalazłeś błąd? Masz jakieś ciekawe materiały? Chcesz się podzielić zdjęciami? Napisz do nas! redakcja ( at ) infolotnicze.pl |