Wraz z pojawieniem się samolotów powstała myśl o celowości wykorzystania ich w wojsku do przeprowadzania zwiadu z powietrza. Lotnictwo wojskowe powstało prawie równocześnie we wszystkich przodujących krajach Europy w latach 1910-1913. W Polsce idea ta mogła być zrealizowana dopiero po odzyskaniu niepodległości.
Utworzenie Lotnictwa Polskiego
Lotnictwo polskie powstało jako część składowa Sił Zbrojnych utworzonego w 1918 r. państwa polskiego. Znacznie wcześniej jednak, w miarę jak z walących się w gruzy państw zaborczych począł dźwigać się nasz naród do niepodległego bytu, czyniono już starania o utworzenie lotnictwa polskiego.
Lotnictwo było wówczas jeszcze bardzo młodym rodzajem broni, który faktycznie przechodził dopiero swój chrzest bojowy. Użycie lotnictwa w wojnie bałkańskiej w 1912 r. oraz w czasie I wojny światowej wskazywało na jego skuteczność i dużą efektywność na polu walki. Samoloty początkowo spełniały przede wszystkim rolę środka łączności i najwyżej prowadziły rozpoznanie wojsk przeciwnika. Wkrótce użyto ich również do bombardowania wojsk, komunikacji i innych obiektów. Skuteczne użycie samolotów do różnych zadań spowodowało potrzebę utworzenia lotnictwa myśliwskiego, przeznaczonego do zwalczania lotnictwa bombowego i zwiadowczego. W ten sposób w końcu I wojny światowej rozróżniamy w siłach powietrznych takie podstawowe rodzaje lotnictwa, jak myśliwskie, bombowe, zwiadowcze i morskie. Ponadto działały już specjalne oddziały wojsk obrony przeciwlotniczej przeznaczone do zwalczania samolotów. O wzrastającej roli i znaczeniu lotnictwa świadczą również liczby; i tak jeśli na początku I wojny światowej strony walczące, razem wzięte, posiadały w eskadrach około 800 samolotów, to pod koniec wojny było już ponad 10 000 maszyn ((W 1914 r. Rosja posiadała 263 samoloty, Niemcy — 232, Francja — 156, W. Brytania — 30, Austro-Węgry — 65 i Włochy ponad 30, a pod koniec wojny w Rosji było 700 maszyn, w Niemczech ponad 2700, we Francji przeszło 3300, w W. Brytanii ponad 1750, w Austro-Węgrzech ponad 620, we Włoszech około 1050 oraz ok. 800 samolotów miały St. Zjednoczone)) .
W porównaniu do innych rodzajów broni lotnictwo rozwijało się najszybciej, mimo że było ono bardzo kosztowne i wymagało odpowiedniego przygotowania ludzi i przemysłu. W warunkach rodzenia się państwowości polskiej należało więc rozpoczynać wszystko od początku. W związku z tym utworzone w 1916 r. w Warszawie Polskie Towarzystwo Żeglugi Napowietrznej przystąpiło najpierw do szkolenia kadr lotniczych. Jednocześnie podjęto próbę utworzenia jednej małej formacji lotniczej w ramach Legionów Polskich walczących u boku armii austro-węgierskiej. Wysiłki zmierzające do sformowania jednostki lotniczej nie powiodły się jednak na skutek sprzeciwu Niemców i Austriaków, którzy nie kwapili się, aby wyposażyć Polaków w samoloty bardzo cenne jak na owe czasy samoloty. Pierwsze polskie eskadry zostały sformowane dopiero w rok później. Podstawę tych eskadr stanowił sprzęt i kadra polska z rozbitej przez rewolucję armii carskiej w Rosji. W Mińsku na Białorusi utworzono w sierpniu 1917 r. I Polski Oddział Awiacyjny przy I Korpusie gen. Dowbór-Muśnickiego. W październiku powstał pod Odessą następny „Polski Oddział Awiayjny”. W grudniu tegoż roku utworzono przy II Korpusie gen. Hallera, w Dunajowcach pod Kamieńcem i w Jassach, kolejne dwa oddziały lotnicze. Jednostki te nie przybyły jednak do Polski, gdyż zostały rozformowane za odmowę podporządkowania się Niemcom i Austriakom, którzy zajęli obszary Białorusi i Ukrainy w trakcie pierwszej wojny światowej.
Dopiero po rozpadzie się Austro-Węgier i po klęsce Niemiec powstały możliwości utworzenia lotnictwa w niepodległej ojczyźnie. 31 października 1918 r. przejęto od Austriaków lotnisko i samoloty w Krakowie, 5 listopada w Lublinie, w tym samym czasie — w Przemyślu i Lwowie. Biorąc za podstawę zdobyczny sprzęt i kadrę polską z byłych armii zaborczych przystąpiono w Krakowie na początku listopada 1918 r. do formowania 1 eskadry bojowej pod dowództwem por. pil. Stanisława Jasińskiego oraz 3 eskadry bojowej pod dowództwem kpt. pil. Camillo Periniego (wśród oficerów 1 esk był żyjący do 1970 roku w Warszawie ppłk pil. w st. spoczynku Mieczysław Szczudłowski). Były to w rzeczywistości pierwsze eskadry powstającego w kraju lotnictwa.
W Warszawie organizowanie lotnictwa zaczęło się w połowie listopada, z chwilą przejęcia od Niemców lotniska Mokotów. Mimo kapitulacji Niemcy początkowo nie chcieli przekazać sprzętu, dopiero okrążenie lotniska przez uzbrojony oddział studentów zmusiło załogę, liczącą ok. 800 żołnierzy, do poddania się w dniu 15 listopada.
W pięć dni później, 20 listopada, wystartował z lotniska Mokotów pierwszy samolot wojskowy pilotowany przez por. Jakubowskiego. W tym samym czasie w Warszawie powstały Centralne Warsztaty Lotnicze, które przystąpiły do remontu zdobycznych samolotów, a później zaczęły budować nowe płatowce.
20 grudnia 1918 r. utworzono, również w Warszawie, Wojskową Szkołę Lotniczą pod dowództwem kpt. pil. Jana Malczewskiego, której zadaniem było szkolenie pilotów i mechaników. W następnym dniu ustalono organizację lotnictwa, formując z różnych oddziałów lotniczych eskadry bojowe: 1, 3, 4, 8 i 11 w Warszawie, 2. w Lublinie oraz 5 ,7, 9. w Krakowie i 6 we Lwowie. Zwycięstwo powstania wielkopolskiego stworzyło dalsze szanse rozwojowe dla lotnictwa polskiego, bowiem 6 stycznia 1919 r. dwa bataliony polskie zdobyły w walce z Niemcami lotnisko Ławica pod Poznaniem. Akcją dowodził por. Kopa, mając do pomocy ppor. Palucha, ppor. Stempniewicza, sierż. Pniewskiego i sierż. Kruszkiewicza. Niemcy nie dali jednak za wygraną i następnego dnia wysłali z Frankfurtu samoloty z zadaniem zbombardowania Ławicy. Energiczne przeciwdziałanie powstańców oraz pojawienie się nad Poznaniem w dniu 7 stycznia samolotów z polskimi znakami zmusiło przeciwnika do zaniechania dalszych nalotów.
Na lotnisku Ławica przystąpiono do organizowania kolejnych eskadr lotniczych. W połowie 1919 r. lotnictwo wielkopolskie składało się z czterech eskadr bojowych i jednej szkoły, którą na przełomie 1919/20 r. przekształcono w Wyższą Szkołę Pilotów. W kwietniu 1919 r. zaczęto organizować w kraju oddziały balonowe, a w maju utworzono w Poznaniu Oficerską Szkołę Aeronautyczną.
W połowie maja 1919 r. przybyło do kraju lotnictwo Armii Polskiej we Francji, składające się z 7 eskadr i szkoły lotniczej, która rozlokowała się na Mokotowie (15 lutego 1920 r. szkołę przejął polski personel dowódczy i instruktorski, a Francuzi pozostali w charakterze doradców). Komendantem szkoły został wówczas kpt: pil. Jerzy Garbiński — po drugiej wojnie zamieszkały w Warszawie.
W czerwcu 1919 r. przybyła do kraju, sformowana w październiku 1918 r. na Kubaniu przy 4. Polskiej Dywizji Strzelców, eskadra lotnicza dowodzona przez pol. pil. Ludomiła Rayskiego, późniejszego dowódcę lotnictwa. W 1920 r. eskadry polskie zaciągnęły służbę na przywróconym macierzy Pomorzu Wschodnim. Na odzyskane 18 stycznia lotnisko w Toruniu przybyły niebawem eskadry IV Grupy Lotniczej oraz Oficerska Szkoła Obserwatorów Lotniczych, która powstała w Warszawie w sierpniu 1919 r. W tydzień później — 23 stycznia — zajęto lotnisko w Grudziądzu, a w dniu następnym — w Bydgoszczy, dokąd przeniesiono dwie eskadry z Poznania. Do Bydgoszczy przeniesiono także w 1920 r. Niższą Szkołę Pilotów z Krakowa oraz Szkołę Pilotów z Dęblina i utworzono tam jedną szkołę pod nazwą Niższa Szkoła Pilotów. Natomiast do Grudziądza została przeniesiona w końcu 1920 r. Wyższa Szkoła Pilotów z Ławicy.
10 lutego tegoż roku na lotnisku w Pucku dokonano uroczystego aktu zaślubin Polski z morzem. W trzy miesiące potem sformowano tu dwie eskadry lotnictwa morskiego — 15 lipca 1920 r. wystartował z powierzchni Bałtyku pierwszy polski wodnopłatowiec.
Początki tworzenia lotnictwa polskiego nie były łatwe. Formowanie eskadr odbywało się bowiem jak gdyby w czterech niezależnych od siebie środowiskach. W związku z tym spotykano eskadry organizowane na wzór austriacki, niemiecki, rosyjski i francuski. Przy czym wzorowanie to uzależnione było nie tylko od wyposażenia w samoloty, lecz również i od składu osobowego, struktury organizacyjnej i dyscypliny, umundurowania oraz sposobów działania. Unifikację całości zapoczątkowało utworzone w grudniu 1918 r. w Warszawie Dowództwo Wojsk Lotniczych, na czele którego stanął płk Hipolit Łossowski, były komendant. carskiej szkoły pilotów w Moskwie. ((We wrześniu 1919 roku zastąpił go gen. Gustaw Macewicz)).
W tym samym miesiącu rozkazem Sztabu Generalnego WP ustanowiono biało-czerwoną szachownicę jako oznakowanie wszystkich samolotów wojskowych. Oznaka ta bez zmian używana była w polskim lotnictwie wojskowym do 1993 roku. Na początku 1919 r. wprowadzono także jednolite oznaki dla pilotów, a następnie dla nawigatorów. W 1920 r. ujednolicono umundurowanie w lotnictwie, przyjmując ubiór obowiązujący w Wojsku Polskim, przy czym lotnictwo otrzymało żółte wyłogi na czapce i mundurze. Uniform ten przetrwał do 1936 r., kiedy to wprowadzono obowiązujący do dziś kolor niebieskostalowy.