Eric Hammel to amerykański historyk wojskowości. Spod jego pióra wyszło czterdzieści książek o tematyce historyczno-wojskowej, a także wiele artykułów. Spectrum badawcze Hammela jest dość szerokie, aczkolwiek zawsze skupione dookoła amerykańskiej historii wojskowej XX wieku. Znajdziemy więc w jego dorobku prace traktujące o Korpusie Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych (tak w czasie walk na Pacyfiku podczas II wojny światowej, jak i we Wietnamie, czy nawet Bliskim Wschodzie), o lotnictwie amerykańskim okresu II wojny światowej, czy też o walkach lotniskowców na Pacyfiku. Omawiana praca tyczy się właśnie sił powietrznych Stanów Zjednoczonych, a konkretnie – jego działań w Europie i basenie Morza Śródziemnego.
Eric Hammel, Air War Europa Chronology, America`s Air War Against Germany in Europe and North Africa 1942 – 1945 to obszerne dzieło, kalendarium United States Army Air Forces (USAAF). Wydana została w miękkiej oprawie, nie jest to książka-album, laurka, którą kupuje się, by cieszyć oko wyśmienitymi fotografiami. Tu liczy się surowa i rzetelna informacja. Jak sobie Hammel z podaniem tej informacji poradził?
Kronikę rozpoczyna użyteczny słowniczek skrótów i nazw używanych przez autora. Przydaje się on bardzo, gdyż mnogość służb, formacji, związków taktycznych czy operacyjnych wymienianych w książce jest spora, a taki swoisty klucz ułatwia poruszanie się w treści. Niektóre z owych skrótów zaskakują, jak choćby nietypowe określenie German Air Force (GAF) w miejsce powszechnie znanej wszakże Luftwaffe. Na szczęście autor w tego typu praktykach jest konsekwentny, co pozwala uniknąć semantycznego bałaganu.
Po objaśnieniu skrótów, Hammel przystępuje do szerokiego wprowadzenia w wysiłek USAAF w zdobyciu przewagi powietrznej nad Europą. Zaczynając od trudnych początków i embrionalnego stanu, w jakim znajdowało się lotnictwo myśliwskie Stanów Zjednoczonych 7 grudnia 1941 roku, obrazuje on skalę wysiłku i ewolucji, jaka dokonała się w USAAF, a wcześniej – United States Army Air Coprs (USAAC). Niemało miejsca Eric Hammel poświęcił także pierwszym lotom bojowym nad Europą, czy też udziałowi amerykańskiego lotnictwa w lądowaniu w Afryce Północnej. Najciekawsza jednak we wstępie okazuje się analiza oraz próba odpowiedzi na pytanie, gdzie leżały źródła sukcesów skuteczności P-38 Lightningów, P-47 Thunderboltów i P-51 Mustangów. Tu Hammel bywa nieraz bardzo krytyczny wobec posunięć dowództwa wciąż wiernego doktrynie bombowiec zawsze się przedrze, zdecydowanie faworyzującego grupy bombowe, ograniczającego możliwości działania i manewru myśliwców. Docenia jednocześnie stopniowe zmiany i udoskonalenia taktyki, które w efekcie przyniosły tak dalekosiężne skutki. Dzięki takiemu wprowadzeniu czytelnik, nawet ten nie zorientowany w zagadnieniach wojny powietrznej nad Europą, zostanie lepiej przygotowany do śledzenia historii operacji amerykańskich lotników na europejskim i śródziemnomorskim teatrze działań wojennych podczas II wojny światowej. A to jest właściwa część omawianej pracy.
Chronology, bo o niej mowa to zapis, dzień po dniu, wszelakich wydarzeń związanych z pojawieniem się, a później też operowaniem USAAF nad Europą. Od dat mających istotny wpływ dla przebiegu wojny (jak choćby japoński atak na Pearl Harbor), Hammel zmierza do tych nawet najmniejszych, w szerszym aspekcie – mało znaczących. Ale za to jak ważnych dla szczegółowego prześledzenia operacji amerykańskich grup myśliwskich i bombowych! Większość lotów bojowych, strat i zestrzeleń autor skrupulatnie odnotowuje. Bywa może czasem niekonsekwentny w serwowanych danych, ale z drugiej strony – jego praca to nie jest operational record, to nie dziennik bojowy, a kalendarium. Nie pomija jednak ciekawostek takich, jak konkretne cele, przybycia kolejnych grup czy osiąganie przez nich gotowości operacyjnej. Poszukiwanie interesujących informacji dodatkowo ułatwia podzielenie każdej daty dziennej według klucza geograficznego, dzięki czemu zyskujemy szybki wgląd w konkretne wydarzenia na danym obszarze w określonym czasie.
Poruszanie się po treści Air War Europa Chronology staje się wygodniejsze dzięki dwóm indeksom. Pierwszy z nich zawiera spis wszystkich związków operacyjnych, taktycznych oraz jednostek USAAF wspomnianych w kalendarium z jednocześnie przypisanymi im datami, w których to owe związki i jednostki zaistniały. W drugim indeksie Hammel zawarł wszelkie oddziały USAAF nie posiadające oznaczeń i numeracji, oddziały alianckie, nazwy geograficzne ujęte w książce, na nazwiskach w niej występujących skończywszy.
Air War Europa Chronology to bardzo użyteczne kalendarium, które powinno znaleźć się w biblioteczce każdej osoby zajmującej się zmaganiami powietrznymi z udziałem USAAF nad Europą w okresie II wojny światowej. W przejrzysty oraz wygodny sposób pozwala znaleźć oraz uporządkować w czasie konkretne, nawet te występujące na najniższym, taktycznym szczeblu wydarzenia.
Książka została udostępniona do recenzji dzięki uprzejmości wydawnictwa Pacifica Military History.
Michał Różyński