Fernand Régis François Bonneton (1890-1922) – kapitan pilot armii francuskiej, as myśliwski pierwszej wojny światowej, lotnik Armii Hallera. Urodził się 10 maja 1890 roku w La Coucourde nad Rodanem. Jesienią 1908 roku wcielony do 12. Pułku Dragonów. Powołany do macierzystego pułku w ramach mobilizacji generalnej 2 sierpnia 1914 roku. Ranny odłamkiem w czasie rozpoznania 29 sierpnia. Później jeszcze kilkukrotnie ranny. Pochwalony w rozkazie brygady w październiku 1914 roku. 4 listopada otrzymał Croix de Guerre i kolejną pochwałę w rozkazie brygady. W marcu 1915 roku, jako tymczasowy podporucznik, przeniesiony do 82. Pułku Piechoty. Pochwalony w rozkazie dywizji 6 października 1915 i 4 kwietnia 1916 roku.
Powikłania po ostatniej z ran sprawiły, że złożył podanie o przeniesienie do lotnictwa. Szkolił się w pilotażu od maja 1916 roku. 15 września 1916 roku otrzymał dyplom pilota wojskowego. Do października przeszedł kurs wyższego pilotażu w Châteauroux. W ramach eskadry F 7. (7. Eskadry Farmanów) wysłany do Rumunii. Trasa wiodła przez Bliski Wschód i Saloniki. W Rumunii miał pracować charakterze instruktora pilotażu myśliwskiego. W marcu 1917 roku otrzymał awans na porucznika, a w sierpniu – pochwałę w rozkazie armii. Jesienią przebywał na Półwyspie Apenińskim. Podczas pobytu w Rumunii i we Włoszech uzyskał rzekomo dwa zwycięstwa powietrzne. W maju 1918 roku powrócił do Francji. Droga powrotna wiodła przez Rosję. Został uwięziony przez bolszewików, ale zbiegł. Nad Sekwaną trafił do eskadry SPA 69. (69. Eskadry SPAD-ów), latającej przy 10. Armii. Do końca pierwszej wojny światowej zgłosił jeszcze dziewięć zwycięstw powietrznych, siedem z nich zostało potwierdzonych. Zestrzelił na pewno pięć, a być może nawet sześć balonów obserwacyjnych. W sierpniu 1918 roku został kawalerem Legii Honorowej. Dwa miesiące później otrzymał kolejną pochwałę w rozkazie armii. W kwietniu 1919 roku przez tydzień dowodził eskadrą SPA 69.
Dnia 8 kwietnia 1919 roku wyruszył do Polski jako dowódca eskadry SPA 162. W Polsce został ranny. Odznaczono go Krzyżem Walecznych za chwalebny udział w operacji warszawskiej. W czerwcu 1920 roku oficer Legii Honorowej. W tym samym roku otrzymał awans na kapitana.
Po powrocie do Francji przydzielony do 1. Pułku Lotniczego, z bazą w Thionville. Otrzymał dowództwo 3. Grupy. Fernand Bonneton zginął 24 czerwca 1922 roku w wypadku samolotu Nieuport-Delage 29 w czasie pokazów lotniczych na lotnisku d’Avéré w Brukseli. Zabił się w czasie demonstracyjnego ataku na baloniki. Posiadał odznaczenia francuskie, belgijskie, rumuńskie, rosyjskie i polskie.
Fernand Bonneton z pewnością nie jest bywalcem list najwybitniejszych asów myśliwskich pierwszej wojny światowej. Liczba siedmiu potwierdzonych zwycięstw powietrznych nie jest imponująca. Nawet zaliczając zestrzelenia niepotwierdzone (we Francji, w Rumunii i we Włoszech), to i tak Bonneton nie wyróżnia się liczbą zwycięstw. Bardziej dogłębna analiza jego dokonań każe jednak z większym szacunkiem podchodzić do postaci lotnika. Swe zwycięstwa odniósł on w ciągu zaledwie kilku miesięcy, zestrzelił co najmniej pięć balonów obserwacyjnych, a były to jedne z najsilniej bronionych celów. Bonneton został odznaczony Legią Honorową IV i V klasy, wielokrotnie tego oficera niższego i średniego szczebla wymieniano w rozkazach pochwalnych nawet szczebla armii. Kilkukrotnie został ranny. Nie mogąc służyć w piechocie skierował się do lotnictwa. W przeciwieństwie do większości francuskiego społeczeństwa w 1918 roku nie miał dość wojny, wraz z „Błękitną Armią” gen. Józefa Hallera udał się do Polski. Wziął udział w walkach z bolszewikami, zarobił Krzyż Walecznych i kolejny raz został ranny. Zginął w jak to określono: „głupi, ale dość charakterystyczny dla lotnictwa tamtych czasów sposób”.
Najważniejsze odznaczenia
Legia Honorowa – IV i V klasa (Francja)
Croix de Guerre (Francja)
Order Leopolda (Belgia)
Krzyż Walecznych (Polska)
Awanse
– podporucznik (1915)
– porucznik (1917)
– kapitan (1920)
Lista jednostek, w których służył Fernard Bonneton
– 12. Pułk Dragonów
– 82. Pułk Piechoty
– eskadra F 7.
– eskadra SPA 69.
– eskadra SPA 162.
– 1. Pułk Lotniczy
Uzasadnienie wręczenia Legii Honorowej (V klasy):
„Wzorowy oficer, ranny dwukrotnie w czasie służby w kawalerii, przeniesiony do piechoty i ponownie dwukrotnie raniony. Uznany za niezdolnego do służby w piechocie, zażądał przeniesienia do lotnictwa. Wyróżniał się tam jako najwyższej klasy pilot myśliwski, z godną podziwu siłą i duchem. Niedawno uzyskał swe trzecie zwycięstwo powietrzne. Sześć wspominek w rozkazach.”
Uzasadnienie wręczenia Legii Honorowej (IV klasy):
„Wspaniały żołnierz, dwukrotnie ranny, dwa razy wyróżniany w rozkazach w czasie służby w kawalerii. Dwukrotnie ranny, dwukrotnie wspominany w rozkazach w czasie służby w piechocie. Niezdolny do dalszej służby w tej broni i skierowany do lotnictwa, otrzymał nową ranę, siedmiokrotnie wspominany w rozkazach. Uzyskał dziewięć zwycięstw powietrznych.”
dr Mariusz Niestrawski
Bibliografia
– Bonneton Fernand Régis, dostępny w internecie: http://www.cieldegloire.com/004_bonneton_f.php.
– Catillon Marcel, Qui était Qui? Mémorial de l’Aéronautique, t. 2, Paris 2004.
– Départament de la Meuse (55), dostępny w internecie: http://albindenis.free.fr/Site_escadrille/departement55.htm.
– Fernand Bonneton, dostępny w internecie: http://fandavion.free.fr/Bonneton.htm.
– Fernand Bonneton, dostępny w internecie: http://www.theaerodrome.com/aces/france/bonneton.php.
– Guttman Jon, Ballon-Busting Aces of World War 1, London 2005.
Grafika tytułowa: Wikipedia