Rozmiarek Stanisław

Stanisław Rozmiarek (1895-1920), sierżant pilot (pośmiertnie podporucznik pilot) Wojska Polskiego.

Urodził się 7 sierpnia 1895 roku w Psarskich pod Śremem. Ukończył szkołę ludową we wsi Pigowice (okolice Środy Wielkopolskiej). W 1914 roku otrzymał powołanie do armii niemieckiej. Do początku 1918 roku służył w 19. pułku piechoty (Infanterie-Regiment Nr. 19.). W ostatnim roku „wielkiej wojny” ukończył podstawowe szkolenie lotnicze we Flieger-Ersatz-Abteilung Nr. 12. w Cottbus (od początku roku do czerwca), a później kurs wyższego pilotażu w Jagdstaffel-Schule II w Nivelles na terenie okupowanej przez Niemców Belgii. Po zakończonym kursie otrzymał przydział do myśliwskich oddziałów lotniczych: początkowo do Jasta 28. (Jagdstaffel 28.), a od 12 sierpnia do Jasta 62. Do końca wojny wykonał około 180-200 lotów i uzyskał rzekomo cztery zwycięstwa powietrzne, choć tylko jedno z nich zostało potwierdzone. Służbę w niemieckim lotnictwie zakończył w stopniu Unteroffiziera. Po zakończeniu działań wojennych został zdemobilizowany i powrócił w rodzinne strony. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim, po zajęciu przez Polaków Ławicy zgłosił się do powstańczego lotnictwa. Początkowo był instruktorem pilotażu, wykonał jednak również kilka lotów nad strefą przyfrontową. 10 marca 1919 roku brał udział w pokazach lotniczych dla alianckiej misji wojskowej. Pokaz zakończył się jednak dla Rozmiarka bardzo niefortunnie, kompletnie rozbił on swojego Fokkera D.VII i trafił do szpitala. 22 kwietnia rozbił następną maszynę, tym razem Halberstadta Cl.II. 25 maja tego roku na Stacji Lotniczej w Ławicy rozpoczęto organizację 4. wielkopolskiej eskadry bojowej (późniejszej 15. eskadry myśliwskiej), w skład której wszedł także Rozmiarek. W końcu września na samolocie myśliwskim SPAD S.VIIC1 wziął on udział w konkursach akrobacji i walki powietrznej w czasie pokazów lotniczych w Ławicy. W końcu tego roku awansował na sierżanta pilota. W kwietniu 1920 roku 15. eskadra myśliwska trafiła na południowy odcinek frontu polsko-bolszewickiego. Rozmiarek uczestniczył w lotach grupowych na bombardowanie, osłaniał samoloty rozpoznawcze, a także sam wykonywał rozpoznanie. Doświadczony pilot odznaczył się jednak szczególnie w czasie lotów szturmowych 15. eskadry, których celem byli kawalerzyści 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego. 15 sierpnia 1920 roku wystartował na swój ostatni lot. Polacy w sile czterech samolotów mieli za zadanie uniemożliwić Armii Czerwonej sforsowanie Bugu pod Buskiem. W czasie ataków Rozmiarek został ciężko postrzelony w obie nogi. Zdołał powrócić do własnych linii i awaryjnie posadzić samolot. Lądowanie zakończyło się kapotażem i kolejnymi urazami lotnika. Stanisław Rozmiarek został przewieziony do szpitala we Lwowie, gdzie 10 dni później zmarł w wyniku odniesionych ran. Za wybitne czyny bojowe został pośmiertnie mianowany podporucznikiem i uhonorowany Polową Odznaką Pilota.
Stanisław Rozmiarek był wybitnym polskim pilotem myśliwskim. Kilka miesięcy służył w niemieckim lotnictwie myśliwskim na bardzo wymagającym froncie zachodnim. W tym czasie uzyskał co najmniej jedno zwycięstwo powietrzne. W lotnictwie niepodległej Polski dał się poznać ze swojej niezwykłej brawury. Dwukrotnie dopisało mu szczęście, rozbił dwa samoloty, ale sam poważnie nie ucierpiał. Szczęśliwa karta odwróciła się w czasie walk z kawalerzystami Armii Czerwonej. Śmiałe loty zakończyły się kilkukrotnym trafieniem Rozmiarka w powietrzu, w wyniku odniesionych ran i niefortunnego lądowania Wojsko Polskie utraciło zasłużonego pilota.

Dodatki
Odznaczenia
– Polowa Odznaka Pilota (pośmiertnie).
Jednostki, w których Stanisław Rozmiarek służył i stanowiska, które pełnił
– Infanterie-Regiment 19. (Cesarstwo Niemieckie);
– Jagdstaffel 28. (Cesarstwo Niemieckie);
– Jagdstaffel 62. (Cesarstwo Niemieckie);
– Stacja Lotnicza w Ławicy;
– 4. wielkopolska eskadra bojowa (15. eskadra myśliwska).

Bibliografia
– Goworek Tomasz, Pierwsze samoloty myśliwskie lotnictwa polskiego, Warszawa 1991.
– Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933.
– Kulczyński Robert, Stanisław Rozmiarek – myśliwiec z Wielkopolski, [w:] „Aeroplan”, r. 2013, nr 4, s. 35-37.
– Święto lotnicze w Poznaniu, [w:] „Polska Flota Napowietrzna”, r. 1919, nr 5, s. 154-156.

dr Mariusz Niestrawski

Zdjęcie: „Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa”, pod red. M. Romeyko, Warszawa 1933, s. 317. via Autor