Brandenburg C.I

Brandenburg C.I był austro-węgierskim samolotem rozpoznawczym wykorzystywanym w latach pierwszej wojny światowej.

Był to dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej. Zastosowano dwudźwigarowe skrzydła pokryte płótnem, podczas gdy kadłub pokryty był sklejką i blachą aluminiową (w przedniej części). Cechą charakterystyczną tego samolotu była wspólna (dla pilota i obserwatora) kabina. Stosowano różne jednostki napędowe w układzie rzędowym, bardzo popularne były silniki Austro-Daimler o mocy 118 kW (160 KM) i Hiero o mocy 169 kW (230 KM). Samolot był standardowo uzbrojony w dwa karabiny maszynowe o kalibrze 8 mm: zsynchronizowany z obrotami śmigła Schwarzlose wz.16R (pilota) oraz Schwarzlose M.07/12 (obserwatora). Ostatnie serie wyposażano dodatkowo w drugi karabin maszynowy pilota. Samoloty zabierały 60-100 kg bomb, mogły też zostać wyposażone radiostacje nadawcze Telefunken, bądź Siemens-Halske do jednostronnej łączności z ziemią.

Brandenburg C.I był bezpośrednim następcą i bojową wersją szkolnego Brandenburga B.I. Dla odróżnienia wersję C.I nazywano także „wielkim Brandenburgiem”, „dużym Brandenburgiem”, albo „duże Brandy”. Projekt opracował już w 1914 roku inż. Ernest Heinkel z wytwórni Hansa und Brandenburgische Flugzeug-Werke G.m.b.H. W Niemczech projekt Heinkla nie wzbudził zainteresowania, jednakże austriacki przemysłowiec Camillo Castiglioni zakupił licencję na produkcję seryjną w monarchii austro-węgierskiej, którą wdrożono w dwóch wytwórniach: Oesterreichisch-Ungarische Albatros-Werke w Wiedniu (późniejsza fabryka Phoenix) oraz Magyar Repulöpyar RT w Budapeszcie (inaczej zwana Ungarische-Flugzeugwerke A. G., czyli UFAG). U obu producentów zamówiono ponad 1300 tych samolotów, rzeczywista produkcja (w latach 1916-1918) była jednak niższa.

Samolot Brandenburg C.I był podstawową maszyną rozpoznawczą armii austro-węgierskiej. Używano go na froncie rosyjskim i włoskim. Służyły nie tylko do rozpoznania wzrokowego i fotograficznego, ale także do współpracy z artylerią i do lekkiego bombardowania. Pierwsze bojowe użycie Brandenburgów C.I miało miejsca w nocy 14 maja 1916 roku w czasie nalotu bombowego na Ponto di Piave.

Po odrodzeniu się państwa polskiego 22 Brandenburgi C.I znalazły się w polskich rękach. Wszystkie zdobyto na lotniskach w Galicji (przeważnie we Lwowie i Krakowie). 14 z nich pochodziło z wytwórni UFAG, a 8 – z Phoenix. Według najbardziej prawdopodobnej wersji to właśnie na Brandenburgu C.I por. pil. Stefan Bastyr i por. obs. Janusz de Beaurain wykonali pierwszy lot bojowy w historii polskiego lotnictwa. Brandenburgi C.I były używane w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. Stosowano je do rozpoznania, bombardowania, lotów kurierskich, współpracy z artylerią, a nawet do zadań szturmowych. W warsztatach lotniczych Lwowa i Krakowa wykorzystano zapas części zapasowych i zbudowano kilkanaście polskich Brandenburgów C.I.

Dane taktyczno-techniczne samolotu Brandenburg C.I

Bibliografia
Kaczkowski Ryszard, Hansa Brandenburg B-I (C-I), [w:] „Skrzydlata Polska”, r. 1970, nr 20 (984).
Morgała Andrzej, Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924, Warszawa 1997.
Samolot obserwacyjny Hansa-Brandenburg C-I, [w:] „Skrzydlata Polska”, r. 1981, nr 10 (1548).

Zdjęcie: Przegląd Lotniczy, R. 1938, z 11, s. 1617.

Mariusz Niestrawski