Miejscowość Pawłowice leżą w powiecie leszczyńskim w gminie Krzeminiewo w odległości około 13 kilometrów na wschód od Leszna.
Pałac w Pawłowicach jest jednym z przykładów klasycystycznej rezydencji w Polsce. Tworzy wydłużenie pałacowo-ogrodowe wzdłuż osi płn.wsch-płd.zach. Centrum stanowi okazały Pałac wraz z dwiema identycznymi oficynami połączonymi z nimi ćwierćkolistymi galeriami, które otaczają dziedziniec frontem pałacu. Do dziedzińca prowadzi aleja z usytuowanymi po obu stronach ciągami budynków administracyjno-gospodarczych.
Całość założenia dopełnia i zamyka od strony południowo-zachodniej rozległy park. Ma on regularny, z wielkim parterem w kształcie podkowy i odchodzącymi od niego promieniście dwoma szpalerami grabowymi podkreślającymi osiowość założenia.
Budowę pałacu rozpoczęto w 1779 roku. pracę wewnątrz skończono w 1792 roku. Projekt architektoniczny na zlecenie hrabiego Maksymiliana Mielżyńskiego (1738-1799) wykonał Carl Gotthard Langhans z Wrocławia, zaś projekty wnętrz-Johann Christian Kamsetzer, architekt samego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Prace rzeźbiarskie wykonali kamieniarze ze Śląska pod kierunkiem Wáclava Bähma z Mora, wykształconego w Akademii Wiedeńskiej. Prace sztukatorskie wewnątrz pałacu wykonali Włosi: Giuseppe Amadio, Giuseppe Bargli i Margani. Pałac i dobra ziemskie były własnością rodu Mielżyńskich do 1939 roku.
Wejście główne prowadzi do dużego westybul. Tam powieszono lustra umieszczone w ramach nad rokokowymi konsolami. Uwagę przykuwają dwie marmurowe rzeźby przedstawiające wiejskiego chłopa i dziewczynę. Autorem powstałych ok. 1900 roku prac jest Władysław Marcinkowski z Poznania. Nad drzwiami znajdują się płyciny z girlandami laurowymi oraz herby „Nowina” Mielżyńskich i „Leliwa” Tyszkiewiczów.
Najpiękniejszym pomieszczeniem pałacu jest tak zwana Sala Kolumnowa (Balowa). Stanowi ona genialny przykład bogactwa form klasycystycznych, o monumentalnym, bogatym wystroju. Projektowana była częściowo przez wspomnianego Langhansa, a następnie przez Kammsetzera, a wykonana pod kierunkiem Giuseppe Amadio w latach 1789-1793. Wzdłuż ścian sali kolumnowej rozmieszczone są 24 wolnostojące kolumny w marmoryzowanych na żółto trzonach, korynckich kapitelach, wspierające wysunięte korynckie balkowanie. W centralnej części sali umieszczono kolisty plafon (wyodrębniony fryzem) ze znajdującą się pośrodku rozetą. Trzy wiszące świeczniki wykonane ze szkła dmuchanego i szlifowanego na Śląsku w XVIII wieku. Od strony zachodniej zauważyć można osadzone w głębokich wnękach okna, z których roztacza się widom na park. Od strony wschodniej, naprzeciwko okien, znajduje się portal oraz półkoliste lustra. W glifach okiennych i przy portalach umieszczono wąskie płyciny z motywami kandelabrowymi, gryfami, pękami owoców na wstędze.
Pałac w Pawłowicach jest unikalnym przykładem twórczości wybitnych architektów i nadal zadziwia swoją wyjątkową klasą artystyczną.
Pomimo, że dziś w Pałacu Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, istnieje możliwość zwiedzania budynku. Od poniedziałku do piątku od 15.00 do 20.00 oraz w soboty i niedzielę od 9.00 do 20.00.
Zdjęcia: Piotr Konieczny