Pilot wojskowy Janusz Meissner rozpoczął twórczość literacką przed osiemdziesięcioma laty. Służba w lotnictwie na różnych stanowiskach: bojowego pilota, dowódcy eskadry, szefa pilotażu, uczestnika zawodów sportowych i pokazów lotniczych rozwinęła w nim talent pisarski i natchnęła go ideą do spopularyzowania problematyki lotniczej w szerokich kręgach społeczeństwa.
Wyzwolonemu za sterami samolotu powołaniu pisarskiemu pozostał odtąd wierny do końca swego sędziwego życia. Lektura jego nowel, opowiadań i opowieści umożliwia czytelnikowi zapoznanie się z dziejami oraz sławnymi ludźmi lotnictwa wojskowego, zarówno z okresu narodzin lotnictwa w odrodzonej Polsce w 1918 r., jak i z lat późniejszych.
W początkowym okresie twórczości Janusz Meissner cały swój talent pisarski poświęcał młodym ludziom zaangażowanym w proces szkolenia lotniczego. Ich przeżycia i wysiłek oraz trudności skrzętnie obserwował i notował także w czasie II wojny światowej będąc wtedy korespondentem lotniczym, jednocześnie rozwijając swój talent pisarski. Po zakończeniu wojny w stopniu kapitana rezerwy przeszedł do cywila i w 1946 roku powrócił do kraju. Tu spod jego pióra wyszły opowieści poświęcone lotnikom polskim na Zachodzie: „Żądło Genowefy”, „Wyspa ostatniej nadziei”, „Na afrykańskim szlaku…” i inne. Nieco później Meissner napisał książkę zatytułowaną „Warszawa – kurs na Berlin”. Miała ona charakter opowiadania o szlaku bojowym 1. pułku lotnictwa myśliwskiego „Warszawa” a raczej o ludziach, którzy tworzyli historię tej jednostki na Froncie Wschodnim.
Podjął się tego tematu jak sam stwierdził w przekonaniu, że „Wartość przelanej krwi, wartość osobistego męstwa, żądza walki przeciw Niemcom… były jednakowe u wszystkich lotników polskich, bez względu na to, czy latali na Spitfire’ach, Wellingtonach i Lanacsterach, czy też na Jakach, Kukuruźnikach i Iłach”. W rezultacie wysiłku podjętego przez autora już w 1948 roku ukazała się książka, która przyczyniła się do spopularyzowania w społeczeństwie historii tych lotników, o których niewiele wiedziano. Wspomniana publikacja Meissnera doczekała się kolejnych wydań w 1959, 1963 i 1968. Swego rodzaju uzupełnieniem książki „Warszawa – kurs na Berlin” jest też jej sfabularyzowane opowiadanie z 1951 roku zatytułowane „Wyprawa na Krzyż”, traktujące o walkach lotników na Pomorzu. Następne ciekawe publikacje to: „Szkoła Orląt”, „Na błękitnych gościńcach”, „Skrzydła nad Adriatykiem”, „Opowiadania lotnicze”.
W międzyczasie pisarz uczestniczył w posiedzeniach Komisji Lotniczo-Historycznej przy Dowództwie Wojsk Lotniczych w Warszawie oraz w 1966 roku w spotkaniu Trzech Pokoleń Lotniczych w Oficerskiej Szkole Lotniczej w Dęblinie, gdzie podzielił się swymi wspomnieniami z najstarszymi seniorami sprzed I wojny światowej, licznymi weteranami walk i młodymi adeptami sztuki lotniczej.
W maju 1969 roku mając oparcie wspomnianej wyżej KLH doprowadził do utworzenia we Wrocławiu „Klubu Twórców Lotniczych” przy Aeroklubie PRL, zadaniem którego było wspieranie początkujących pisarzy i publicystów. W ukonstytuowaniu się tego gremium uczestniczył oprócz członków komisji i działaczy Aeroklubu Wrocławskiego znany z uzdolnień plastyczno-rzeźbiarskich płk pil. Henryk Michałowski niebawem i dowódca Wojsk Lotniczych (1973 r.). Prezesem klubu został Janusz Meissner, a Bohdan Arct jego zastępcą. Ponadto Meissner nadal doskonalił swój warsztat pisarski i ukazywał coraz to nowsze zdarzenia z życia lotnictwa. Wydobywał na światło dzienne przede wszystkim tych lotników oraz ich przeżycia i czyny, które mogły fascynować młodzież, kształtować ich osobowość, patriotyzm i zainteresowanie pracą i służbą w lotnictwie.
Ewidentnym przykładem głębi myśli i zaangażowania pisarskiego Meissnera były kolejne jego książki i wznowienia jak: powieść „Pilot gwiaździstego znaku”, opowiadania lotnicze „Młode asy”, nowele lotnicze „Na skrzydłach burzy”, opowieść „Żwirko i Wigura”, powieść „Dla Zwycięstwa” o tematyce morskiej. Niezwykle ideowe i patriotyczne aspekty wychowawcze posiadała powieść dla młodzieży „Pilot gwiaździstego znaku”, która doczekała się czterech wydań.
Pragnę nadmienić także o wydanej przez Wydawnictwo Literackie w 1973 roku pożytecznej książce „Moje złego początki”. W publikacji tej Meissner przybliżył nam w formie przedruku wyselekcjonowanych opowiadań, zdarzenia prawie z ćwierćwiecza dziejów lotnictwa. Znajdujemy w niej pierwsze opowiadania lotnicze z lat dwudziestych i trzydziestych oraz z okresu II wojny światowej i lat powojennych. Wreszcie bardzo poznawcze i patriotyczno-wychowawcze walory posiadała trzytomowa autobiograficzna książka pt: „Wspomnienia pilota”. W pierwszym tomie pt: „Jak dziś pamiętam” opisał Meissner zdarzenia i sprawy tak, jak je widział i przeżywał w młodości, w pierwszym „romantycznym” okresie tworzenia lotnictwa polskiego. Z kart tej „własnej” osobistej historii lotniczej Meissnera dowiadujemy się wiele o jego rówieśnikach, najbliższej rodzinie oraz jego drodze do lotnictwa. Poznajemy początkowy trudny okres zdobywania przez niego zawodu wojskowego pilota oraz jego udział w walkach na froncie. Dowiadujemy się też, że za czynne zaangażowanie się w bojach, zwłaszcza w III powstaniu śląskim dostąpił zaszczytu udekorowania go krzyżem Orderu Wojskowego Virtuti Militari i Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
Dalszy ciąg swoich wspomnień Meissner opisał w drugim tomie pt: „Wiatr w podeszwach”. Zawarł w nim okres od roku 1922 do wybuchu drugiej wojny światowej. Wreszcie przeżycia z okresu II wojny światowej ukazały się w trzecim tomie zatytułowanym „Pióro ze skrzydeł”.
Opowiadając o swojej drodze do lotnictwa, czynach i zasługach ukazał złożoność polskich losów i popularyzował historię ludzi swego pokolenia, przedkładających wolność Polski ponad swe osobiste plany życiowe.
Lektura książek Meissnera o tematyce lotniczej urzeka czytelnika bogactwem faktów, zdarzeń i losów historycznych postaci – ukazanych pod autentycznymi lub fikcyjnymi nazwiskami. Zaangażowanie Meissnera w popularyzowanie problematyki lotniczej i tradycji lotniczych przyniosło mu powszechne uznanie co znalazło swój wyraz w wyróżnieniu w 1965 roku nagrodą literacką II stopnia przez ministra Obrony Narodowej oraz nadanym mu w 1971 roku Medalem „Zasłużonemu dla Lotnictwa”. Ponadto Rada Państwa odznaczyła go Krzyżm Kawalerskim Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi.
Wspomniany zaś Medal „Zasłużony dla Lotnictwa” wręczyłem mu osobiście w imieniu dowódcy Wojsk Lotniczych gen. dyw. pil. Jana Raczkowskiego podczas zorganizowanej przez Aeroklub Krakowski jubileuszowej uroczystości siedemdziesiątej rocznicy urodzin Meissnera. Spełniając wówczas życzenie Jubilata uczestniczyłem w rodzinnym spotkaniu w Jego willi, gdzie zapoznał mnie ze swą sympatyczną małżonką Krystyną, synem Jerzym i wnuczką Anną.
W siedem lat po uroczystości jubileuszowej dostojny Senior zmarł. W roku 1986 imieniem Janusza Meissnera nazwana została bibliotek w Mielcu.
Janusz Meissner jest również od wielu lat Patronem ulicy na Gocławiu w Warszawie, gdzie ponad 110 lat temu się urodził.
płk dr hab. Izydor Koliński
Bibliografia:
J. Meissner, Polscy pisarze współcześnie, Warszawa 1972.
I. Koliński, Z lat wypędzenia i lotniczej wachty, Warszawa 2011.