Edmund Piorunkiewicz (1903-1989), kapitan pilot Wojska Polskiego.
Urodził się 16 listopada 1903 roku w Warszawie. Od 8 października 1924 roku służył w 1. Pułku Lotniczym w Warszawie. Ukończył szkołę mechaników i szkołę pilotażu. Lata 1931-1933 spędził w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (tzw. „Szkole Orląt”). Był absolwentem VII Promocji dęblińskiej placówki. Został skierowany do 5. Pułku Lotniczego w Lidzie. Do grudnia 1935 roku służył w 51. Eskadrze Liniowej, a następnie wrócił do warszawskiego 1. Pułku Lotniczego. W latach 1936-1937 w 13. Eskadrze Towarzyszącej. W 1937 roku awansowany na porucznika. W następnym roku przydzielony do Dowództwa Lotnictwa, jako kierownik Referatu Badania Wypadków Lotniczych. Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej skierowany do Eskadry Sztabowej.
Od 1 do 5 września 1939 roku pełnił dyżury w budynku kontroli technicznej Dowództwa Lotnictwa. W tych dniach wykonał dwa loty (rozpoznawczy i łącznikowy) na Lublinie R.XIII z Eskadry Sztabowej. Od 6 do 12 września wykonywał misje w powietrzu na Lublinie R.XIII oraz myśliwskim P.7. W tym czasie wykonał następne dwa loty rozpoznawcze i dwa łącznikowe. Po ewakuacji Dowództwa Lotnictwa wraz z pozostałymi oficerami-lotnikami zgłosił się do dowódcy obrony Warszawy gen. bryg. Waleriana Czumy z pytaniem o dalsze wytyczne. Czuma wydał mu rozkaz odejścia z eskadrą do południowej Polski. 13 września Piorunkiewicz wykonał 200-kilometrowy lot z Powsinka do Krasnegostawu, następnego dnia przeleciał do Tomaszowa Lubelskiego, 15 września – do Lwowa. 16 września przeleciał najpierw do Chodorowa, a stamtąd do Stanisławowa. W dniu 17 września przeleciał ze Stanisławowa do Dżurowa. W ciągu pięciu dni, w warunkach całkowitej dominacji lotnictwa niemieckiego, pokonał ze sterami 545 kilometrów.
18 września wraz z por. pil. inż. Stanisławem Riessem wyleciał z Dżurowa na samolocie Lublin R.XIII do Wielicka koło Łucka dla ewakuowania samolotu PZL.46 Sum. Z Wielicka wykonał rozpoznanie na RWD-8. Napotkał tam prowadzony przez kpt. obs. Lucjana Fijutha rzut kołowy 13. Eskadry Obserwacyjnej. Z Wielicka odlecieli wówczas por. Riess (z załogą) na Sumie oraz kpt. Fijuth na Lublinie por. Piorunkiewicza. Po południu do Wielicka dotarł drugi człon rzutu kołowego 13. Eskadry Obserwacyjnej, który przyprowadzili sierż. mech. Józef Trautman i plut. mech. Antoni Kulikowski. Por. pil. Edmund Piorunkiewicz przejął dowództwo, zaczął formować załogi, obsadzał nimi sprawne samoloty i wysyłał je do południowej Polski. Wysyłkę samolotów kontynuował kolejnego dnia. Następnie, uciekając przed Armią Czerwoną, poprowadził 300-osobową grupę z Kowla do Włodawy.
Po odnalezieniu sprawnych samolotów w dniach 25 września-5 października wykonał dla sztabu Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” 25 lotów z ogólnej liczby 46 lotów, które wykonało lotnictwo gen. bryg. Franciszka Kleeberga. W czasie jednego z lotów, 29 września zaatakował niemiecką kolumnę zmotoryzowaną na drodze Wojciechów – Piaski – Chełm. Kolejnego dnia na RWD-8 zaatakował kolumnę niemieckich ciężarówek w rejonie Lubartowa. 1 października wykonał rozpoznanie w obszarze na północ od sił gen. bryg. Franciszka Kleeberga. Samolot Piorunkiewicza został celnie ostrzelany, ale pilot i jego obserwator uniknęli niewoli. 3 października Piorunkiewicz na PWS-26 przeprowadzał rozpoznanie w rejonie Kocka, Firlejowa i Lubartowa. Nad drugą z tych miejscowości obserwator zrzucił kilka granatów na niemieckie ciężarówki. 5 października Piorunkiewicz uczestniczył w ostatnim locie rozpoznawczym Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”.
Po bitwie pod Kockiem znalazł się w niemieckiej niewoli. Już 7 października, w rejonie Poizdowa, uciekł z kolumny marszowej. 17 października dotarł do Warszawy, gdzie został aresztowany przez Niemców w nocy 6/7 listopada 1939 roku. Umieszczono go w obozie karnym Hoyerswerda w Saksonii. Z czasem uzyskał prawa jeńca wojennego i został przeniesiony do Oflagu IXC w Rotenburgu nad Fuldą. Od kwietnia do czerwca 1940 roku przebywał w Oflagu XIB Brunszwik, a stamtąd przeniesiono go do Oflagu IIC Woldenburg (dziś Dobiegniew). Po wyzwoleniu obozu przez Armię Czerwoną, w lutym 1945 roku przedostał się do Warszawy.
W latach 1945-1946 był sekretarzem ministra administracji publicznej i generalnego pełnomocnika rządu do spraw repatriacji, następnie, do 1950 roku stał na stanowisku dyrektora Centralnego Państwowego Urzędu Repatriacyjnego. Od października 1950 do listopada 1951 roku był naczelnikiem wydziału w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych. Później przeszedł na rentę. Zmarł 16 września 1989 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Edmund Piorunkiewicz jest swego rodzaju Kleebergiem polskiego lotnictwa. Przed 1939 rokiem, podobnie jak Kleeberg był niezbyt wyróżniającym się jednym z wielu generałów II Rzeczypospolitej, tak samo Piorunkiewicz był niezbyt wyróżniającym się lotnikiem. Początkowo był członkiem personelu technicznego. Z czasem przeszkolił się na lotnika, po czym służył w Lidzie, która przez wielu oficerów była traktowana jako miejsce zesłania. Później pracował na drugorzędnym stanowisku w Dowództwie Lotnictwa. Zbieg kilku okoliczności doprowadził jednak do tego, że to Piorunkiewicz był jednym z ostatnich polskich lotników, którzy brali udział w kampanii polskiej 1939 roku. Przez wzgląd na takich żołnierzy jak właśnie Piorunkiewicz nie powinno się nazywać tej kampanii „wrześniową”. Gdy niemiecka i radziecka propaganda obwieszczały całemu światu zakończenie wojny w Polsce, gdy mimo beznadziei położenia wojska Kleeberga ruszyły do ostatniej w tej kampanii próby sił, w rejonie pola bitwy wciąż latały samoloty z biało-czerwonymi szachownicami. Ich dowódcą, a zarazem najczęściej latającym pilotem był Edmund Piorunkiewicz.
Awanse
– podporucznik – 1933;
– porucznik – 1937;
– kapitan – po 1939.
Jednostki, w których służył Edmund Piorunkiewicz
– 1. Pułk Lotniczy w Warszawie;
– 5. Pułk Lotniczy w Lidzie – 51. Eskadra Liniowa;
– 1. Pułk Lotniczy – 13. Eskadra Towarzysząca;
– Dowództwo Lotnictwa – kierownik Referatu Badania Wypadków Lotniczych;
– Eskadra Sztabowa;
– 13. Eskadra Obserwacyjna – dowódca.
Odznaczenia
– Order Virtuti Militari;
– Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
dr Mariusz Niestrawski
Bibliografia
– Kalinowski Mateusz, Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” w kampanii polskiej 1939 roku, cz. 1-2, dostępny w internecie: https://www.infolotnicze.pl/2013/04/04/samodzielna-grupa-operacyjna-polesie-w-kampanii-polskiej-1939-roku-czesc-1/ oraz https://www.infolotnicze.pl/2013/04/09/samodzielna-grupa-operacyjna-polesie-w-kampanii-polskiej-1939-roku-czesc-2/.
– Kowalski Włodzimierz, Ostatnia bitwa generała Kleeberga, Lublin 1969.
– Mal., Edmund Piorunkiewicz (1903-1989), „Skrzydlata Polska”, 22 października 1989.
– Pawlak Jerzy, Absolwenci Szkoły Orląt 1925-1939, Warszawa 2002.
– Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939, Warszawa 1982.
Zdjęcie tytułowe: Wikipedia