Andrzejewski Franciszek

Franciszek Andrzejewski (1915-1940), sierżant pilot Wojska Polskiego
Urodził się 1 lutego 1915 roku w Bergkamen (Westfalia – Niemcy). Po odrodzeniu niepodległej Polski jego rodzina zamieszkała w Lesznie. Franciszek Andrzejewski odbył służbę wojskową w 3. Pułku Lotniczym i po mobilizacji w stopniu kaprala pilota został przydzielony do II. plutonu 36. eskadry obserwacyjnej.
W pierwszych dniach kampanii polskiej 1939 roku kapral pilot Franciszek Andrzejewski wraz z porucznikiem obserwatorem Franciszkiem Tarczyńskim wykonywali loty rozpoznawcze wzdłuż zachodniej i południowo-zachodniej granicy Wielkopolski. W czasie jednego z takich lotów, 6 września Lublin R.XIIID Andrzejewskiego i Tarczyńskiego został uszkodzony ogniem z ziemi i po powrocie na lotnisko mechanicy ocenili go jako niezdatnego do użytku. Lotnikom jednakże nic się nie stało. 11 września natomiast, wykonując lot rozpoznawczy z ppor. obs. Henrykiem Szopińskim, został ranny w rękę (ranny w czasie tego lotu został też obserwator). Wieczorem 16 września Andrzejewski otrzymał zadanie ewakuacji jednego z ostatnich sprawnych Lublinów do południowo-wschodniej Polski. Drugie miejsce w kabinie zajął dowódca I./36. plutonu porucznik obserwator Jan Szyszko. Lotnicy wystartowali 17 września przed świtem i dolecieli do Chełma, a stamtąd przedostali się przez Rumunię do Francji.
Na początku maja 1940 roku Andrzejewski ukończył kurs specjalistów lotniczych w Caen. Po upadku Francji Andrzejewski dostał się do Wielkiej Brytanii z przydziałem do bazy lotniczej w Blackpool. Później był pilotem w No. 4. Ferry Pilots Pool w Kemble. Zajmował się rozprowadzaniem samolotów między poszczególnymi lotniskami. Zginął 5 listopada 1940 roku podczas startu z lotniska Lyneham w hrabstwie Wilts. Przyczyną wypadku było błędne ustawienie trymera w wyremontowanym samolocie Westland Lysander Mk III, który wrócił po remoncie okresowym. Samolot spadł w pobliżu lotniska. Pilot został pochowany na cmentarzu kościelnym w Kemble.
Franciszek Andrzejewski to jeden ze słabiej znanych polskich lotników okresu drugiej wojny światowej. Trudno się temu dziwić, bowiem wykonywał zadania mało prestiżowe, ale za to bardzo ważne. W czasie kampanii w Polsce przeprowadzał niebezpieczne loty obserwacyjne na przestarzałym Lublinie R.XIII. Na tej maszynie nie miałby żadnych szans w razie napotkania nieprzyjacielskiego samolotu myśliwskiego. Szczęście mu jednak sprzyjało, zdołał jednak uniknąć zestrzelenia, a nawet drogą powietrzną wyrwał się z kotła nad Bzurą i kontynuował służbę lotniczą w Wielkiej Brytanii. Na Wyspach Brytyjskich otrzymał kolejne odpowiedzialne, ale dość niewdzięczne zadanie – rozprowadzał wyremontowane samoloty. Już w listopadzie 1940 roku poniósł śmierć, gdyż personel pomocniczy niewłaściwie wykonał swoją pracę.

dr Mariusz Niestrawski

Bibliografia
– Cumft Olgierd, Kujawa Hubert Kazimierz, Księga lotników polskich poległych zmarłych i zaginionych 1939-1946, Warszawa 1989.
– Jóźwiak Zenon, Wawrzyniak Jarosław, Leszczyńskie orły II wojny światowej, Leszno 2011.
– Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939 roku, Warszawa 1982.