Recenzowana pozycja „Barbarossa – The Air Battle: July-December 1941” autorstwa Christera Bergströma robi wrażenie już na pierwszy rzut oka.
Pozycja wydana nakładem wydawnictwa Midland w 2007 roku to bardzo ważne uzupełnienie bibliografii każdego badacza historii walk powietrznych w pierwszym okresie wojny niemiecko-radzieckiej.
Christer Bergström jest z zawodu nauczycielem, pracę łączy z pasją badacza historii lotnictwa okresu II wojny światowej. Współtworzył takie pozycje jak: „Black Cross/Red Star” vol. 1,2 i 3, „Graf and Grislawski – A Pair of Aces” czy „Luftwaffe Fighter Aircraft in Profile” vol. 1 i 2, a także szereg prac skupiających się na tematyce walk powietrznych podczas wojny niemiecko-radzieckiej 1941-1945.
Recenzowana przeze mnie książka ma 144 strony formatu A4. Twarda okładka z obwolutą oraz papier najwyższej próby sprawiają, że pozycja jest bardzo ładnie i solidnie wydana.
Niewątpliwie dużą zaletą książki są szczegółowo opisane fotografie, niektóre w kolorze, jeden z rozdziałów książki zatytułowany „Aicraft of Barbarossa” składa się z samych zdjęć niemieckich i radzieckich maszyn bojowych, które brały udział w operacji Barbarossa w drugiej połowie 1941 roku. Oprócz fotografii, bardzo dobrze również wyglądają mapy, tabele i grafiki przedstawiające opisywane w tekście walki powietrzne. Na osobną uwagę zasługują znajdujące się w książce „pigułki”, czyli oderwane od głównej narracji teksty opisujące szczegółowo wybrane problemy związane bezpośrednio z tematem książki. Co prawda zakłócają one płynne czytanie pracy, niemniej jednak wnoszą wiele nowych i szczegółowych informacji dla czytelnika, także należy ocenić je wysoko.
Książka składa się z 18 rozdziałów głównych, 5 załączników oraz zestawienia źródeł i bibliografii.
Narracja rozpoczyna się 22 czerwca 1941 roku, od szczegółowego opisu pierwszego dnia walk niemiecko – radzieckich. Autor przedstawia także siły obu stron konfliktu. Opisuje niemieckie ataki na radzieckie lotniska, ale kładzie także duży nacisk na przedstawienie działań Rosjan, którzy od pierwszych dni wojny zadawali Niemcom znaczne straty. W rozdziale 4 przeczytać możemy opis ataków radzieckich bombowców na niemieckie dywizje pancerne na północnym odcinku frontu, które w efekcie przyczyniły się do zatrzymania natarcia w stronę Leningradu. Kolejne rozdziały prezentują walki lotnicze w porządku chronologicznym i geograficznym: w rejonie Kijowa, Smoleńska, Leningradu, Karelii i na Krymie. Od rozdziału 13 zaczyna się opis decydującej fazy Barbarossy – walk o Moskwę. Od niemieckiego uderzenia po radziecki kontratak. Książkę kończy rozdział podsumowujący walki powietrzne, zestawienie zwycięstw i strat obu stron.
Książka „Barbarossa – The Air Battle: July-December 1941” autorstwa Christera Bergströma to bardzo wartościowa pozycja. W czytanych przeze mnie książkach dotykających tematu walk powietrznych podczas operacji Barbarossa, często zaniedbywano stronę radziecką, w dużej mierze z powodu braku źródeł, ich nierzetelności oraz bardzo dużej reprezentacji źródeł niemieckich. W książce Bergströma widać wyważenie opisu, obie strony konfliktu traktowane są jednakowo starannie, materiał fotograficzny również oddaje to zrównoważenie. Autor rozprawia się także z mitem, prezentowanym we wcześniejszych publikacjach z tego zakresu, że piloci Luftwaffe spotkali się w wojnie z niedouczonymi rosyjskimi pilotami dysponującymi całkowicie przestarzałym sprzętem, przez co byli w stanie osiągnąć tak duże zwycięstwo w pierwszym etapie walk. Zwycięstwo rzeczywiście było duże, ale obarczone ciężkimi stratami, zaś potencjał strony radzieckiej był tak znaczny, że Rosjanie nigdy nie przestali działać operacyjnie na dużą skalę. Także samoloty radzieckie nie były tak bardzo przestarzałe, jak opisywane jest to w innych monografiach. Jeśli ustępowały niemieckim w jakimś aspekcie, na przykład prędkości czy wznoszeniu, to przewyższały w zwrotności. Maszyny te, w rękach na pewno gorzej wyszkolonych i mniej doświadczonych, ale bardzo zaciętych pilotów zadawały Niemcom bardzo ciężkie straty, które zaowocowały zapaścią sprzętową Luftwaffe w czasie kontrofensywy radzieckiej pod Moskwą..
Podsumowując, recenzowaną monografię mogę z czystym sumieniem polecić, wszystkim zainteresowanym historią walk powietrznych podczas wojny niemiecko-radzieckiej. Każdy znajdzie w niej coś dla siebie: wartościowe zestawienia, ilustracje i ciekawą narrację, w której często prezentowane są wypowiedzi pilotów obu walczących stron.
Książka została udostępniona do recenzji dzięki uprzejmości wydawnictwa Ian Allan Publishing.
