Gedymin Włodzimierz

Włodzimierz Gedymin (1915-2012), pułkownik pilot Wojska Polskiego

Urodził się 23 czerwca 1915 roku w Petersburgu. Osiem lat później jego rodzina przeniosła się do Poznania. W 1934 roku zdał maturę w tamtejszym Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego. Jeszcze jako uczeń ukończył kurs na pilota szybowcowego i samolotowego w ramach Przysposobienia Wojskowego Lotniczego przy Aeroklubie Poznańskim. Po maturze przeszedł przeszkolenie wojskowe w 57. Pułku Piechoty w Poznaniu. W 1935 roku wstąpił do dęblińskiej Szkoły Podchorążych Lotnictwa (X Promocja), którą ukończył w 1937 roku z 3 lokatą. Od listopada 1937 do maja 1938 roku służył w stopniu podporucznika pilota w 132. eskadrze myśliwskiej, później pełnił stanowisko instruktora w Pułkowej Szkole Pilotażu 3. Pułku Lotniczego.
Ze względu na zwiększające się zagrożenie wojenne w Pułkowej Szkole Pilotażu zaprzestano szkolenia, a instruktorów rozdzielono między jednostki bojowe. Podporucznik Włodzimierz Gedymin trafił do 131. eskadry myśliwskiej, z którą odbył kampanię polską 1939 roku. Pełnił funkcję dowódcy II. klucza. 2 września zestrzelił dwa niemieckie bombowce (Do 17 i He 111). Cztery dni później uzyskał kolejne zwycięstwo powietrzne, a do tego strącił jeden samolot wespół z podchorążym pilotem Mirosławem Nowakiem. W czasie akcji Gedymin został jednak ranny w rękę oraz nogę i w rezultacie trafił do szpitala w Poznaniu, a później przeniesiono go do Warszawy. W marcu 1940 roku, ze względu na ryzyko wywiezienia do obozu jenieckiego, uciekł ze szpitala. Zamieszkał w Warszawie i działał w Związku Walki Zbrojnej, a następnie w Wydziale Lotniczym Komendy Głównej Armii Krajowej. Odpowiadał między innymi za przyjmowanie zrzutów broni i emisariuszy oraz wysyłkę do Wielkiej Brytanii części pocisków V-2 z dokumentacją techniczną. W okresie służby w AK otrzymał awans na kapitana.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej znalazł zatrudnienie między innymi w Polskich Liniach Lotniczych „LOT”. Latał na DC-3 i Li-2. W przeprowadzonych w czerwcu 1946 roku IX Krajowych Zawodach Lotniczych załoga Włodzimierz Gedymin i Robert Flach zajęła pierwsze miejsce w próbie nawigacji i drugie w punktacji ogólnej. W okresie stalinowskim Gedymin został zwolniony z PLL „LOT”. Od tego czasu pracował jako robotnik, czy też radiotechnik. W marcu 1959 roku powrócił do lotnictwa. Uzyskał licencję pilota śmigłowcowego. Począwszy od 1963 roku pracował w Zarządzie Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych. W latach 70-tych latał jako pilot samolotów rolniczych w Algierii, Egipcie i Sudanie. W 1982 roku przeszedł na emeryturę i na stałe zamieszkał w Pułtusku. Działał w organizacjach kombatanckich. W 2006 roku Rada Miasta Poznania nadała Gedyminowi tytuł Honorowego Obywatela Miasta Poznania. Dwa lata później lotnika awansowano na pułkownika. Zmarł 17 czerwca 2012 roku w Pułtusku. Pochowany został na Cmentarzu Zasłużonych w Poznaniu.
Włodzimierz Gedymin był bez wątpienia jednym z najlepszych pilotów III./3. dywizjonu myśliwskiego. Był też bez wątpienia polskim bohaterem walk nad Poznaniem we wrześniu 1939 roku. Jako dowódca klucza odniósł trzy i pół zwycięstwa powietrznego. Dwa zestrzelenia odniósł on jednego dnia. Co trzeba podkreślić wszystkie te sukcesy miały miejsce w ciągu pierwszych sześciu dni wojny, bowiem później ranny Gedymin nie mógł kontynuować lotów bojowych. Nie zaniechał jednak walki z okupantem. Po wyleczeniu uniknął obozu jenieckiego i włączył się w struktury konspiracyjne. Działał w Związku Walki Zbrojnej, późniejszej Armii Krajowej. Szczególnie odznaczył się w czasie operacji „Most II” i „Most III”. Po zakończeniu drugiej wojny światowej pragnął kontynuować służbę lotniczą, jako pilot cywilny. W okresie stalinowskim, jako oficerowi II Rzeczypospolitej i weteranowi Armii Krajowej, odmówiono mu dalszej pracy w tym charakterze. Dopiero pod koniec lat pięćdziesiątych powrócił za stery samolotów. Z przyczyn ekonomicznych pracował jako pilot także poza granicami Polski. Włodzimierz Gedymin to jeden z lepiej znanych lotników Armii „Poznań”, doczekał się uhonorowania wieloma odznaczeniami i medalami, już w czasach III Rzeczypospolitej został awansowany na podpułkownika, a później pułkownika.

Dodatki
Jednostki, w których Włodzimierz Gedymin służył i stanowiska, które pełnił
– 132. eskadra myśliwska
– Pułkowa Szkoła Pilotażu 3. Pułku Lotniczego
– 131. eskadra myśliwska
– Związek Walki Zbrojnej
– Wydział Lotniczy Armii Krajowej
– Polskie Linie Lotnicze „LOT”
– Zarząd Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych

Odznaczenia
– Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
– Krzyż Walecznych
– Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polskich
– Medal za Warszawę
– Medal Zwycięstwa i Wolności
– Odznaka Grunwaldzka
– Medal „Za udział w Wojnie Obronnej 1939”
– Medal „Pro Memoria”
– Odznaka Walk o Niepodległość

Bibliografia
– Malinowski Tadeusz, 3 zwycięstwa podporucznika Gedymina, [w:] „Skrzydlata Polska”, r. 1966, nr 39 (794), s. 16-17.
– Pawlak Jerzy, Absolwenci Szkoły Orląt 1925-1939, Warszawa 2002.
– Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939, Warszawa 1982.
– Życiorys Włodzimierza Gedymina opracowany przez Krzysztofa Jasieńskiego, kopia w zbiorach autora.

dr Mariusz Niestrawski

Zdjęcie: Autor