Zaremba Jerzy

Jerzy Zaremba (1909-1941), kapitan pilot Wojska Polskiego.

Urodził się 8 lipca 1909 roku w Równem. W latach 1914-1922 jego rodzina mieszkała w Kijowie, później przeniosła się do Polski. Maturę Jerzy Zaremba zdał w Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym w Równem. Następnie przeszedł przeszkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Piechoty w Wilnie.
W 1929 roku rozpoczął kurs w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (V Promocja). W 1931 roku opuścił szkołę z 2 lokatą w stopniu podporucznika obserwatora. Do odbycia służby wybrał 31. eskadrę liniową wchodzącą w skład 3. Pułku Lotniczego. W 1934 roku otrzymał awans na porucznika. W pierwszej połowie lat 30-tych przeszedł też kurs pilotażu myśliwskiego. W latach 1935-1937 był pilotem 133. eskadry myśliwskiej poznańskiego pułku. W styczniu 1937 roku przesunięto go do 131. eskadry myśliwskiej, jeszcze w listopadzie tego samego roku został jej dowódcą. W 1938 roku otrzymał awans na kapitana.
W czasie kampanii polskiej 1939 roku dowodził 131. eskadrą myśliwską. 3 września został poważnie ranny w czasie walki powietrznej z niemieckimi bombowcami He 111. Był hospitalizowany, najpierw w Poznaniu, a później w Warszawie. Do momentu zestrzelenia brał udział w strąceniu jednego nieprzyjacielskiego bombowca na pewno i dwóch innych prawdopodobnie.
W styczniu 1940 roku próbował przedostać się z okupowanej Polski przez Słowację do Francji, lecz wycieńczony nie był w stanie kontynuować marszu w górach i został aresztowany przez słowacką żandarmerię. Słowacy umieścili go w szpitalu. Po poprawie stanu zdrowia pilot uciekł na Węgry i dalej przez Jugosławię oraz Włochy dotarł w maju 1940 roku do Francji. Po klęsce Francji znalazł się w Wielkiej Brytanii. Został włączony do organizującego się 306. dywizjonu myśliwskiego „toruńskiego”. W październiku 1940 roku objął stanowisko dowódcy eskadry „A”, a w kolejnym miesiącu przesunięto go na analogiczne stanowisko w eskadrze „B”. 1 lipca 1941 roku został mianowany dowódcą dywizjonu. 14 sierpnia 1941 roku na myśliwcu Supermarine Spitfire Mk IIB wyleciał na swój ostatni lot. Tego dnia poprowadził dywizjon na zadanie wymiatania. W rejonie Fruges maszyna kpt. Zaremby została strącona przez wrogie Messerschmitty Bf 109 (306. dywizjon myśliwski „toruński” stracił tego dnia jeszcze dwa Spitfire`y, polscy piloci zestrzelili natomiast dwie maszyny). Polski pilot został pochowany na cmentarzu w Dunkierce.
Jerzy Zaremba był zdolnym polskim pilotem myśliwskim. Jako drugi najlepszy absolwent ukończył „kuźnię” polskich lotników, czyli Szkołę Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Wtedy jeszcze „Szkoła Orląt” kształciła wyłącznie obserwatorów, ale Zaremba stosunkowo szybko przeszkolił się na pilota. Cała jego przedwojenna kariera lotnicza związana była z poznańskim 3. Pułkiem Lotniczym. Zaremba wybrał Poznań, jako swój macierzysty garnizon, był obserwatorem w 31. eskadrze liniowej, pilotem w 133. eskadrze myśliwskiej i wreszcie pilotem i dowódcą 131. eskadry myśliwskiej. W czasie kampanii polskiej 1939 roku dość szybko został poważnie ranny i wyłączony z walki, ale w ciągu kilku pierwszych dni września aktywnie bronił polskiego nieba i miał swój namacalny udział w sukcesach III./3, dywizjonu myśliwskiego. W 1940 roku przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie włączono go do 306. dywizjonu myśliwskiego. Latem 1941 roku otrzymał awans na dowódcę dywizjonu, lecz niezbyt długo cieszył się tą funkcją. 14 sierpnia 1941 roku, w czasie trudnego zadania osłony bombowców, dywizjon toruński został związany w walce przez myśliwce niemieckie. Niemcy stracili dwa samoloty, a Polacy trzy, lecz wśród zestrzelonych Spitfire`ów znajdowała się maszyna dowódcy dywizjonu.

Dodatki:
Jednostki, w których Jerzy Zaremba służył i stanowiska, które pełnił:
– 31. eskadra liniowa;
– 133. eskadra myśliwska;
– 131. eskadra myśliwska – dowódca;
– 306. dywizjon myśliwski „toruński” – dowódca eskadry, dowódca dywizjonu.

Odznaczenia:
– Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (pośmiertnie);
– Krzyż Walecznych;
– Polowa Odznaka Pilota.

Bibliografia
– Cumft Olgierd, Kujawa Hubert Kazimierz, Księga lotników polskich poległych zmarłych i zaginionych 1939-1946, Warszawa 1989.
– Pawlak Jerzy, Absolwenci Szkoły Orląt 1925-1939, Warszawa 2002.
– Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w latach 1918-1939, Warszawa 1989.
– Pawlak Jerzy, Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939, Warszawa 1982.
– Zmyślony Wojciech, Jerzy Zaremba, dostępny w internecie: http://www.polishairforce.pl/zaremba.html; [dostęp: 14 listopada 2014 roku, godz. 16-13.]

dr Mariusz Niestrawski

Konsultacja dr Grzegorz Śliżewski

Zdjęcie: Zdjęcie udostępnione przez Autora