Adam Kurowski (1897-1979), pułkownik dyplomowany obserwator Wojska Polskiego.
Urodził się 30 listopada 1897 roku we wsi Szamrajówka na Ukrainie. Uczył się w szkole handlowej w Kijowie (Cesarstwo Rosyjskie), w 1916 roku zdał tam maturę. Od kwietnia 1917 roku jako chorąży rosyjskiej 21. Brygady Artylerii uczestniczył w walkach pierwszej wojny światowej 1914-1918.
W kwietniu 1918 roku został zdemobilizowany z armii rosyjskiej, przez kilka miesięcy studiował na Politechnice Kijowskiej, a od przełomu lat 1918 i 1919 służył w stopniu podporucznika artylerii w Wojsku Polskim. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920. Pierwotnie był dowódcą plutonu, a w październiku 1920 roku został dowódcą baterii 2. pułku artylerii polowej. Po wojnie zweryfikowano go jako porucznika artylerii. W 1922 roku wstąpił do lotnictwa. Ukończył Oficerską Szkołę Obserwatorów Lotniczych w Toruniu. Następnie służył w 2. Pułku Lotniczym w Krakowie. W 1927 roku otrzymał trzecie miejsce w ogólnopolskim konkursie fotografii lotniczej. W tym samym roku uzyskał awans na kapitana, w kolejnym roku został dowódcą eskadry. W roku 1929 był w składzie załogi, która zajęła pierwsze miejsce w organizowanych przez LOPP zawodach lotniczych dla samolotów dwumiejscowych. W 1931 roku Kurowski objął dowództwo dywizjonu. Od listopada 1931 do października 1933 roku był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej. Od 1933 roku służył w dowództwie I. Grupy Aeronautycznej jako dublant I oficera sztabu, natomiast od maja 1934 roku w Departamencie Aeronautyki MSWojsk jako referent i kierownik Wydziału Studiów. 1 stycznia 1935 roku otrzymał awans na majora, a we wrześniu tego roku rozpoczął pracę w katedrze lotnictwa Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Trzy lata później został zastępcą komendanta Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie.
W marcu 1939 roku podpułkownik dyplomowany obserwator Adam Kurowski jako „oficer odcinkowy” został oddelegowany do Wielkopolski, gdzie wszedł w skład sztabu generała dywizji Tadeusza Kutrzeby. Zajmował się opracowaniem planu działania lotnictwa armijnego i przygotowaniem lotnisk polowych. W czasie kampanii polskiej 1939 roku był szefem sztabu lotnictwa Armii „Poznań”. 18 września został ciężko ranny. W czasie hospitalizacji w Modlinie przeszedł amputację nogi. Po kapitulacji Modlina Niemcy przenieśli Kurowskiego do szpitala jenieckiego w Warszawie, a później zwolnili jako inwalidę wojennego.
W latach okupacji Kurowski mieszkał w Warszawie i pod pseudonimem „Artur” działał w Związku Walki Zbrojnej, później przemianowanym na Armię Krajową. W 1941 roku doświadczony lotnik wszedł w skład Wydziału Lotniczego ZWZ, w którym pełnił ważne funkcje. W kwietniu 1943 roku został kierownikiem Wydziału Operacyjnego w Wydziale Lotnictwa Armii Krajowej. W listopadzie otrzymał awans na pułkownika. W 1944 roku brał udział w powstaniu warszawskim. Opuścił miasto razem z ludnością cywilną.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej Adam Kurowski osiadł w Bytomiu. Miał tam sklep z zabawkami i artykułami piśmiennymi. W 1950 roku powrócił do Warszawy. Od sierpnia 1950 roku pracował jako redaktor w wydawnictwie „Nasza Księgarnia”, a niemal osiem lat później otrzymał etat redaktora cywilnego w Wydziale Wydawniczo-Historycznym Wojskowego Dowództwa Wojsk Lotniczych. We wrześniu 1964 roku przeszedł na emeryturę. Był członkiem Komisji Historycznej i członkiem Klubu Seniorów Lotnictwa Aeroklubu PRL. Opublikował wiele prac poświęconych historii polskiego lotnictwa, między innymi: „Lotnictwo polskie w 1939 roku”, „Lotnicy w bitwie nad Bzurą”, „Bijcie się z nami Messerschmitty”, a także swoje wspomnienia wydane pod tytułem „Kraksy i wzloty”. Był współautorem pracy „Z historii polskiego lotnictwa wojskowego”, a także autorem szeregu artykułów opublikowanych na łamach „Skrzydlatej Polski”. Zmarł 9 października 1979 roku w Warszawie.
Adam Kurowski był przede wszystkim doświadczonym sztabowcem i wykładowcą. Uczestniczył co prawda w walkach o odbudowę niepodległej Polski po pierwszej wojnie światowej, lecz wtedy był jeszcze artylerzystą. Kilkanaście miesięcy po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej zdecydował się przenieść do lotnictwa. Do początku lat 30-tych służył na stanowiskach liniowych w 2. Pułku Lotniczym. Dosyć szybko piął się po kolejnych szczeblach kariery. W 1927 roku został dowódcą eskadry, a po czterech latach objął funkcję dowódcy dywizjonu. W pierwszej połowie lat 30-tych służył już na stanowiskach sztabowych (w I. Grupie Aeronautycznej i w Departamencie Aeronautyki MSWojsk). W ciągu następnych kilku lat zajmował się natomiast przekazywaniem wiedzy lotniczej słuchaczom Wyższej Szkoły Wojennej i Wyższej Szkoły Lotniczej. W czasie kampanii polskiej 1939 roku pełnił odpowiedzialne stanowisko szefa sztabu lotniczego jednej z polskich armii. Mimo ciężkiej rany i klęski wojsk regularnych nie porzucił walki, lecz kontynuował ją w konspiracji. Był żołnierzem Armii Krajowej i powstańcem warszawskim. Po zakończeniu drugiej wojny światowej skupił się na propagowaniu historii polskiego lotnictwa wojskowego. W latach PRL-u był bez wątpienia jednym z największych autorytetów wśród historyków polskiego lotnictwa.
Jednostki, w których Adam Kurowski służył i stanowiska, które pełnił:
– 21. Brygada Artylerii (Imperium Rosyjskie);
– 2. pułk artylerii polowej;
– 2. Pułk Lotniczy – dowódca eskadry, dowódca dywizjonu;
– I. Grupa Aeronautyczna – dublant I oficera;
– Departament Aeronautyki – referent i kierownik Wydziału Studiów;
– Wyższa Szkoła Wojenna – wykładowca, kierownik katedry lotnictwa;
– Wyższa Szkoła Lotnicza – wykładowca, dyrektor nauk i zastępca komendanta;
– Sztab gen. Tadeusza Kutrzeby – oficer odcinkowy;
– Dowództwo Lotnictwa Armii „Poznań” – szef sztabu;
– Wydział Lotniczy Związku Walki Zbrojnej;
– Wydział Lotnictwa Armii Krajowej – kierownik Wydziału Operacyjnego.
Odznaczenia:
– Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari;
– Krzyż Walecznych (dwukrotnie);
– Złoty Krzyż Zasługi;
– Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski;
– Krzyż AK;
– Odznaka Obserwatora.
Bibliografia
– Kędzierski Jerzy, Adam Kurowski, [w:] „Skrzydlata Polska”, r. 1963, nr 50 (649), s. 8.
– Kurowski Adam, dostępny w internecie: file:///F:/1%20Dow%C3%B3dztwo/Adam%20Kurowski/Bohaterowie%201939.htm; [dostęp: 4 listopada 2014 r., godz. 19.52].
– Rocznik oficerski 1923, Warszawa 1923.
– Rocznik oficerski 1924, Warszawa 1924.
– Rocznik oficerski 1928, Warszawa 1928.
– Rocznik oficerski 1932, Warszawa 1932.
– Wspomnienie pośmiertne po Adamie Kurowskim, [w:] „Skrzydlata Polska”, r. 1979, nr 43 (1477), s. 2.
dr Mariusz Niestrawski
